3 (226)

Stereotyp płci we współczesnej prasie kobiecej (lingwistyczno-kulturowe aspekty...) 417

do określonej grupy adresatek: pierwsze skierowane są do gospodyń domowych, umacniając stereotyp kobiety, której główną przestrzenią jest dom i rodzina, drugie - do kobiet wyzwolonych, nowoczesnych, praktycznych, niezależnych, pracujących zawodowo lub studiujących, a więc zorientowanych na indywidualny rozwój i sukces niekoniecznie tylko w sferze rodzinnej (Kowalczyk 2002, 17-29; Zierkiewicz 2002, 31-50). Wyznacznikiem wartościowania (nie wprost) staje się już cena pisma - za jej pośrednictwem same czytelniczki odkrywają założoną przez nadawcę kategorię adresatki a także popularyzowane i kreowane style życia, systemy wartości^{1 2}.

Przedstawiony wyżej podział (pisma tradycyjne i nowoczesne) oraz odpowiadający im klucz kategoryzacyjny, wskazujący na modelową adresatkę i jej świat wartości, ma charakter w dużej mierze konstruktu teoretycznego. Okazuje się bowiem, iż owa dychotomia jest przełamywana poprzez sądy niejednoznaczne, mniej kategoryczne, świadczące o następujących niejako na naszych oczach zmianach „starych” stereotypów. Przyjmujemy - zgodnie z przytaczaną definicją - iż stereotyp jest poświadczonym w tekście obrazem rzeczywistości. Na bazie jakościowej analizy treści wyodrębniono zatem kilka płaszczyzn semantycznych (tematycznych), które tworzą medialny obraz kobiety; jego zawartość pojęciową wypełniają powtarzalne w danej sferze sądy, opinie \

Zdrowie, uroda

Teksty dotyczące zdrowia przekazują z rzadka informacje o odkryciach w dziedzinie medycyny, zwykle zaś - praktyczne porady dotyczące pielęgnacji, chorób dzieci, doraźnego leczenia niektórych dolegliwości. Najczęściej jednak pisze się o ciąży, jej zapobieganiu, niepokojących objawach; równie często pojawia się wątek anoreksji, np. Dorosłość nie chroni przed anoreksją. Cierpi na nią coraz więcej trzydziestolatek. Czasem chorobę może sprowokować drastyczna dieta odchudzająca, a czasem kłopoty rodzinne. (TS, 2104); Przyczyna poronień nie zawsze leży po stronie kobiety. Coraz częściej powodem poronień jest słabe nasienie mężczyzn. (TS, 11/04). Lansowana jest opinia, iż dbałość o zdrowie daje świadectwo wysokiego standardu życia, świadczy o nowoczesności (Binder 1991, 142). Ponadto choroba szpeci, więc kłóci się z atrakcyjnym i młodym wyglądem, a ten wartościowany jest nadrzędnie wobec innych cech (Kowalczyk 2002, 19-20); wygląd staje się najważniejszy, bo Ludziom o zadbanych twarzach przypisuje się talenty, inteligencję, uczciwość. Atrakcyjny wygląd dwukrotnie podnosi szansę na zatrudnienie. (Z, 10/03). Wszelkie zalecane zabiegi (kosmetyka, chirurgia plastyczna), ćwiczenia, zdrowe odżywianie, mają przyczynić się do tego, by zapobiegać

1

   Czasopisma tradycyjne: cena ok. 2-3 złotych; adresowane do kobiet dojrzałych, niezamożnych, zamężnych, poszukujących wiedzy praktycznej, użytecznej w gospodarstwie domowym. Czasopisma nowoczesne: cena ok. 7-8 złotych; adresowane do kobiet zamożnych i średnio zamożnych, wykształconych i kształcących się, samotnych, pozostających w związkach partnerskich lub posiadających rodziny; wiedza poradnikowa dotyczy głównie stylów życia i przyjemności — konsumpcyjnych, cielesnych (Zierkiewicz 2002, 36-37).

2

   Egzemplifikacją są jedynie wybrane, najbardziej reprezentatywne dla omawianych zjawisk cytaty.