Obraz7

454 ROZDZIAŁ 12. Roiwbl społeczny I emoc|onalny we wczesnym dzieciństwie

szytej _uczyiy się. jak radzić sobie z innym, prostymi zadaniami, nie angażując matki fDunham i Dunham, 1990).

,nna technika badawcza polega na tym. ze matka pokazuje dziecku twarz _po. zbawiona jakiegokolwiek wyrazu. Wynik, licznych badań wykorzystujących procedurę ]nieruchomej twarzy są zbiezne (Cohn i Tromck, 1983; Gusella, Mu.r i Tronick. 1988 Mayes i Carter. 1990; Stoller i Field. 1982). Na ogól dzieci rozpoczynają od prób zaangażowania uwagi matki, pokazując coś. wokal.zując lub patrząc pytająco. Gdy matka nie reaguje, dz.ec. zaczynają zazwyczaj wykazywać oznak, niezadowolenia , protestu i obniżają swój ogólny poziom pozytywnego afektu. Przytoczone dane są spójne z przekonaniem, że dziecko i matka w ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka rozwijają wzorzec interakcji, który jest dla obu stron korzystny. Gdy jednak jeden członek diady (w tym przypadku matka) działa niezgodnie z wzorcem, system ulega zaburzeniu i drugi członek diady (tu dziecko) ma trudności z poradzeniem sobie z nowym stylem interakcji.

Więcei informacji o wzorcach interakcji pochodzi z badań nad dziećmi matek depresyjnych. Okazało się. że te matki wykazują słabszą tendencję do dostarczania dziecku pozytywnej stymulacji i mają trudności w uzyskaniu synchronii ze swoim dzieckiem. Dzieci z kolei więcej płaczą lub przejawiają niezadowolenie (Cohn i m.. 1990; Field i in„ 1990).

Częstotliwość interakcji twarzą w twarz pomiędzy matką i dzieckiem osiąga szczyt w wieku 3-4 miesięcy. Po tym czasie dzieci zaczynają być bardziej zainteresowane przedmiotami i interakcja dziecko — matka jest kierowana na inne rzeczy (Adamson i Bakeman. 1991; Lamb, Morrison i Malkin. 1987). Ale ustalenie wzajemnego kontaktu dziecko — opiekun stanowi podłoże dla przywiązania, które wkrótce się pojawi.

Streszczenie

Przywiązanie pomiędzy matką i dzieckiem kształtuje się od urodzenia i zależy od komunikowania się. Początkowo dzieci wykorzystują płacz jako środek porozumiewania się. Ale wkrótce również inne elementy systemu afektywnego zaczynają działać. Matka i dziecko regulują nawzajem swoje zachowanie poprzez wyrażanie emocji i rozpoznawanie emocji wyrażanych przez drugą osobę.

Stosunkowo proste emocje dzieci zaczynają wyrażać mimicznie w 2 pierwszych miesiącach życia, natomiast wyrażanie emocji wymagających większych umiejętności poznawczych pojawia się później. W ciągu pierwszego półrocza życia dzieci zaczynają także różnicować mimiczne wyrazy emocji, jednak dopiero w drugim półroczu zaczynają je naprawdę rozumieć. Rozumienie ekspresji emocji zaczyna wpływać na zachowania pod koniec 1. roku życia.

W badaniach nad interakcjami twarzą w twarz, najczęstszymi w ciągu pierwszych 3-4 miesięcy życia, stosowano mikroanalizę. Badania te wykazały, że w miarę jak stabilizuje się cykl podwyższonej i obniżonej uwagi u dziecka, matki synchronizują z mm swoje zachowanie. Te interakcje rozwijają się we wzorzec podejmowania działań po kolei, który być może reprezentuje najwcześniejszą postać rozmowy. Eksperymentalne zmienianie naturalnego zachowania się matki wobec dziecka wywołuje u mego negatywne reakcje, co sugeruje, że system matka — dziecko stanowi relację wygodną dla obu stron.

temperament

Roi-j dziecka w interakcjach dziecko — opiekun pozostaje pod silnym wpływem oso-owości dziecka. Na przykład matki odmiennie odnoszą się do dzieci radosnych, przyjacielskich, lubiących tulenie i do tych. które są hałaśliwe, łatwo irytują się