Obraz9

162 I I ).i.s/ykowsk.i l.ikust żyiltt w |» nprklywlc |K-iliig«łgk*iicJ

przed przyszłością jest niezadowolenie nauczycieli z sytuacji zawodowej oraz brak zabezpieczenia finansowego.

Zarówno w hierarchii wartości, jak i motywów postępowania nauczy cieli czas wolny zajmuje dalsze pozycje. Jedynie wśród celów relatywna największa liczba nauczycieli deklaruje dążenie do wygospodarowania większej jego ilości do własnej dyspozycji, a ponadto badani nauczycieli wskazują na możliwości jego wykorzystania według własnych zaintereso wań. Jednak niskie wartości przypisywane przez badanych tej sferze, po zwalają przypuszczać, iż postulaty te pozostaną raczej w sferze deklaracji niż realnego działania.

W tym miejscu nasuwa się przypuszczenie, że nauczyciele przejawiają (nie tylko w czasie wolnym, ale także w innych sferach życia) tzw. wy uczoną bezradność, która nie pozwala im na podejmowanie aktyw ności, gdyż posiadają oni przeświadczenie, iż jej wynik i tak nic będzie za leżał od nich samych. Powtarzanie w życiu takich doświadczeń powoduje, że zostają zaburzone trzy obszary: pojawiają się negatywne emo cje, spadek motywacji do działania oraz defekty w pro cesach poznawania i samokreacji (zob. Czapiński, 2004, s. 91, 174). Być może jest to powodem niezbyt wysokich ocen jakości życia ba danych, zaś poczucie szczęścia, które towarzyszy im w życiu, jest wynikiem pozytywnych wydarzeń. Jednak warto wierzyć w pokonanie przez, nauczy cieli przeszkód stojących na drodze do szczęścia, bowiem dopiero wówczas „optymalne doświadczenie” (Csikszentmihalyi, 1996, s. 19) stanie się ich udziałem w każdej dziedzinie życia.

Rozdział 7

Wnioski z badań nad jakością życia nauczycieli studiujących

Przedmiotem niniejszej publikacji była analiza jakości życia w ocenie na uczycieli studiujących. Podjęte badania miały umożliwić diagnozę ocen j.i kości życia wymienionej grupy zawodowej wraz z określeniem struktury i wagi czynników istotnych dla omawianego problemu (w postaci rodzaju motywacji do działania, hierarchii wartości i celów życiowych nauczycieli studiujących). Ustalenie stopni satysfakcji cząstkowych z poszczególnych dziedzin życia w badanej populacji stanowiło końcową część badań.

Naukowa trudność, jaka pojawia się podczas dokonywania pomiaru ja kości życia, łączy się przede wszystkim z jej definiowaniem i wskaźniku waniem. Brak jednomyślności autorów w omawianej kwestii, jak również szeroki zakres zagadnienia jakości życia, utrudniają badania empiryczne, szczególnie na gruncie pedagogicznym, stanowiącym nowy obszar dla jej poznawania. Dlatego pomimo licznych starań autorki zmierzających do określenia rzetelności i trafności wskaźników i technik ich gromadzenia, dane empiryczne mogą odbiegać od stanu obiektywnego na skutek wy stępowania wielu zmiennych pośredniczących i zakłócających, przy braku możliwości ich pełnego rozpoznania. Na lej podstawie weryfikacja hipotez jest rozpatrywana w tym miejscu jako częściowe potwierdzenie prawidło wości uzyskanych w wyniku podjętych badań.

Przeprowadzone badania jakościowe (wywiad swobodny, obserwacja uczestnicząca niekontrolowana, zdania niedokończone i pytania otwarte w kwestionariuszu auk idy, a także jakościowa analiza opisowa) oraz zaslo