Obraz4 2

klasyfikacja

świadczeń

Świadczenia z pomocy społecznej można poddawać różnorodnym klasyfikacjom¹. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. dokonała dychotomicznego podziału świadczeń na pieniężne i niepieniężne. W grupie tych pierwszych można wyodrębnić zasiłki, natomiast świadczenia niepieniężne dzielą się na pomoc rzeczową i usługi. Niezależnie od tej klasyfikacji można wyróżnić formy wsparcia, które przysługują jednostce, oraz pomoc dla rodzin. Poza tym formy pomocy mogą mieć charakter materialny i niematerialny. Biorąc pod uwagę prawną regulację przesłanek do uzyskania świadczenia oraz zasady rosz-czeniowości i uznaniowości, można wskazać na świadczenia obligatoryjne i fakultatywne. Dalsza dyferencjacja form pomocy społecznej zależy od miejsca jej wykonywania. Świadczenia udzielane w miejscu zamieszkania (pobytu) osoby lub rodziny zaliczane są do pomocy środowiskowej. Natomiast w przypadku umieszczenia osoby w określonej placówce pomocy społecznej (dom pomocy społecznej, placówka opiekuńczo-wychowawcza), mamy do czynienia z pomocą zakładową. Ma ona miejsce w sytuacji, gdy pomoc środowiskowa jest niemożliwa lub nieskuteczna. Warto również zwrócić uwagę na podział świadczeń zaproponowany przez S. Niteckiego, uwzględniający pozycję prawną adresata działań administracji publicznej. Według tego kryterium należy wyróżnić świadczenia, które: posiadają status publicznego prawa podmiotowego (w tym przyznawane w ramach uznania administracyjnego) oraz świadczenia nieposiadające statusu publicznego prawa podmiotowego ibędące zadaniem obowiązkowym gminy, przyznawane uznaniowo). Dodatkowo autor wyróżnia świadczenia przyznawane uznaniowo przez administrację, których adresaci mają najsłabszą pozycję, ponieważ nie dysponują roszczeniem o przyznanie takiego świadczenia².

kryterium

podmiotowe

Uzyskanie świadczeń z pomocy społecznej wymaga spełnienia określonych warunków. Kryteria przyznania pomocy można podzielić na podmiotowe i przedmiotowe. Zasadniczo kryterium podmiotowe określone jest w art. 5 u.p.s. Uwzględniając integrację ze strukturami europejskimi, obecna ustawa ustala katalog podmiotów uprawnionych do świadczeń. Są nimi:

-    osoby posiadające obywatelstwo polskie, mające miejsce zamieszkania i przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

-    cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania i przebywający na terytorium Polski, posiadający odpowiednie zezwolenie (na osiedlenie się, na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, na zamieszkanie na czas oznaczony) lub zgodę na pobyt tolerowany,

-    osoby mające status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej,

-    osoby korzystające z ochrony uzupełniającej na terytorium RR

-    obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu, zamieszkujący na terytorium Polski, z prawem pobytu.

121

1

   Por. B.M. Ćwiertniak, W. Koczur, Podstawowe kierunki zmian systemu publicznej pomocy społecznej Polsce (w:) Studia z zakresu prawa pracy, Opole 1997/1998, s. 374-375; M. Andrzejewski, Ochrona praw

::iecka w rodzinie dysfunkcyjnej (dziecko, rodzimi, państwo), Kraków 2(X)3, s. 122.

2

   S. Nitecki, Prawo do pomocy społecznej w jnlskim systemie prawnym, Warszawa 2008, s. 182-184.