Obraz07

Zwracanie w procesie dydaktycznym u w a pi uczniów na świat jako całość - poprzez poszczególne przedmioty nauczania - jest sprawą w clit^cj mierze decydującą o walorach kształcenia. Świat, jak dobrze Wiadomo, nic j<w przypadkowym nagromadzeniem różnych dziedzin zjawisk, badanych przez po szczególne nauki, na których opierają się odpowiednie przedmioty nauczania, lecz uwarunkowanym przyczynowo systemem rzeczy i zjawisk. W tym systemie każda rzecz i każde zjawisko wchodzą z innymi rzeczami i zjawiskami w tóżne związki, dość często są to istotne dla zrozumienia świata związki przyezy nowo-skutkowc. WaZne jest właśnie to, aby poznając róZno aspekty świata jako systemu za pośrednictwem różnych przedmiotów uczniowie mieli na u wada całość, swoistą jedność świata. Tej idei wyrazem jest podporządkowana zasadzie systcmowości zasada korelacji, to jest łączności między przedmiotami nauki szkolnej, o której to zasadzie zbyt często zapomina się w podręczni* kath szkolnych.

Ale zasada systcmowości odnosi się nie tylko do treści kształcenia (o czym szerzej traktował rozdział na jej temat), lecz także do samego przebiegu kftżUl* cenią, jego strony proccsualncj. Wszak proces kształceniu Jest również systemem, oczym przypomina zasada systcmowości. Jest zaś systemem (układem), gdyż:

a)    stanowi sekwencję celowych czynności nauczycieli i uczniów, które zmierzają do wprowadzenia zamierzonych zmian w uczniach,

b)    składa się z takich elementów, jak nauczyciele, uczniowie, treść kształcenia i środowisko dydaktyczno-wychowawcze,

c)    elementy te wchodzą ze sobą w związki przyczynowo-skutkowe i czasowo-przestrzenne. podlegają swoistej dynamice w czasie tr wania procesu, powodując bardziej czy mniej korzystne, bardziej czy mniej trwale ślady w uczniach Ten zespół relacji między elementami systemu nosi miano struktury.

Mając na uwadze te dwa odniesienia zasady systcmowości, zakładamy, te w codziennej pracy nauczyciela szczególny sens ma odniesienie pierwsze. Trze-ba zważyć, że problem systemu i struktury spotyka się w święcie z coraz więksi uwaga w teorii programów szkolnych, sposób układania tych programów nic pozostaje bowiem bez wpływu na proces kształcenia. Jak w dziele architektury czy w dobrze skonstruowanej maszynie istnieje pewien ogólny układ elementów (cw. zespołów) i ich części składowych (podzespołów) oraz. łączących je związków i zależności, tak w dobrze skonstruowanym programie ogólnemu układowi treści podporządkowuje się układy i podukłady coraz bardziej szczegółów#* połączone / całością i jej elementami zo pośrednictwem racjonalnych więzi.

Zwwmi»nił v«.) ?.}>«;!w> Osiuje Uf    W    rtsjbenJrUrJ /<).. ,i,,w siny płijłiteo*

wij*»vO"*ii'«ii,)i w Wiwi* IM*.*. M<>tej wynikiem )c«i k%l*zk* IS tir u nerę r*wrvi l«, i IW»4j. syśuu w t.‘SA w IW) niu. t^ł«>)ajc hm in/yM^ty utuliur w wytwsnycłt (KMdrnwud a**./***    ■*/ Urni»kji sUukiury, W*Jtug mej >jM.hwyi*nl* slwkłury    jea tu

Mu/uttuatk jpieuli łpHdS.jikl pM/wibna    |wsi4/atl< z nim wielu( l#»4

s. 11) Z*.- tlruklurą w tt«<n/«niu M«i/y tlrwner t*ki«    „u*.} , ,_u>, iiiiiślir

pwmaiur p«*M*wowyd» •*/**#♦> ugntnyslt /Mmi nauki. »;/)■    i* iKlrwterttwJb’**

Wrokwry )«kUr)t dnedOoy wiedzy W wmu. Munnwf to fsWOwi# gunkt wyjMli*t

btnfrkl doktAdnago 1 tedhOMMetnign nLwtlznWi p*»ir« u tyUMim <»ikt*fci)t mi ukimy w »»'$< j kwtiktnlA,

Przyjmujemy, 70 syoem fo sppbiittffpy wltih tw# whir fuiikrff', Fffii ffiwft Mb fafficzfllf? tiprii yffflkowfiii V ?/ddr skłfttlnlkPto' tYfti? v wtorków rnl{fi?\ (ytńt fkłftiłHi kami. Z.<’\\)ó\ tych rwiwkAw 0^ĄfileW]l) lUtf.yWćMy slhikUtrĄ !«•%• to (Hłltl^t »ktfć pow»isechrtłc przyjęło. proMo i lotwo dojącą «ilc zfl*to%ownć woIkh ti**<i i j pr** ewi k'(/i;ikt*m;i lak Nformulowono deOttlcjo upowoinin no* do wyrMnlenirt tikł&dftw itMtcriolnych i formalnych, czyli rzeczowych 1 logkzuy«h Układy WBkiiAl no r/oc/owc iMntcJą niezależnie od po/noją*ego je utltydn Obejmują one cala rzeczywiidoiSć, o więc Ojidl twcfy ł zdarzeń, i»;|i «jźv«<* ł tldadowf »haz Moaunkł i związki między nimi, przy «./ym kożdy fMgmeni tej rze«zywutidcł moZć by«5 rozpatrywany jako układ, up. zwierze. minerał, ma*zyn«. powbMi/e, fakt historyczny, dzieło wtoki. każdy lniwłem jraliU jakieś funkcje. w pi*.) tym jako liklud    sklada -dc z jakichś elementów, Mdłe *ą w Jakl( spósdb /«*

powiązano,

Związk I to -oi dwojak i o go rodzaju. mogą to wic* być

a)    *10*11 uki czasowe, pi/r*i»/«■ n«»' I Hotelowi' Mement) ifU*ł«i mogą więc występowm? w tym samym • /asie, albo w • /mli* różnym, mogą być różnie usytuowane w przestrzeni (odlcgło&i o i mieć różne k»/inłty, mogą wtt* szcic* się różnie pod względem i i«‘ * i. wirltoki i wagi;

b)    * to* u u ki przyczynowo-skutków.-, gdy sama ol*iao« judaggp elementu lub zmiany w nim zachod/j* ^?-taią nią pł/yczynauti zmian w innym elemencie układu lub w całym układzie Wbjrzenk' elcknomdgngśii w nbwdd dzwonka elektrycznego powoduje powstawanie pola elektromagnetycznego, umożliwiając działanie całego ur/ad/riua. jjodobuię olw* i*y* kaulriair** wdanym procesie chemicznym warunkuje p k" przebieg,

Wówczas. gdy układ jest układem działają*, ym, jak np maryiu, tony organizm czy klasa szkolna. struktur# jot zespołem *prz<żeil nucU/y oddziałującymi na siebie rlcmniimni S,| t«» tpr/eżenis jo osi*\ gdy jtokrn tkład ttik staje slą przyczyna zmian w drugim, b>idź ąNrcifna zwrotne, gdy dutfi wywołany przez jak*U przyczyną otbirMliijr /wnanre im swoją przy* />o< y gdy składnik będą*- V przyczyną zmian w jakimi innym składniku sarn r kuku rlcgi jago oddziaływaniu (gdy np nau< /s« »el oddziałujigy na umui tam g bin modynkuja iwujr pcwtgpowaftie pud wpływem irdtji mniii

Drugi rodzaj Układów nła ma juz tego dynamo/nrgo tkankuw %a w układy Idgictnr,torpaiywincimpłnitryiiw!aiMinLyjarj /ąiwjmiym nimi <0Mib/Min« łtudową logkrrna zdania, ttiuktinf inwom la*»« kwg.? (Monku iac związków miedzy owitymi imtlitni naukowymi i prawami nauki /utą/ki nuądzy e kr mantami, jakia tu mają inajwr, d>ayvzą w/ar^owytli zalazuoig i Ingicenyab. wyttrpujgcyiłi miedzy pMirrffgiiymi i. ńtc unii ztiama. ekmww tanu d/mła łiterackieg*’. prawami i inriaiw imil»iywi

nauce

Dla IzjHMjto uitaiwziiimia iy« b związków, sjoówm* tfwztzró w iiiMak ^ałająeyełt, jak związków logic/nycli w uS Lwiątk MNy* /nyvb uwMi alt I w wychowanki, a tym bartj#iej w nwn mnw. tt> rVta ModęI m