Obraz6

Temat	Koniugacja j
	-jo- // -je-		-i- 1
	r. m. n.	r. ż.	r. m. n.	r. ż. ]
M	znaj-ę	znaj-ętj-i	xval-ę	xval-ętj-;
Przypadki zależne	znaj-ętj-		xval-ętj- j

Imiesłów ten odmieniał się w r.m. i n. jak rzeczowniki dawny ck tematów na -jo-, a w r.ż. - jak rzeczowniki dawnych tematów na -ja-.

2) Zmiany na gruncie polskim

A) Przyrostek imiesłowu-ętj- rozwinął się w języku polskim w -ąc-, -ęc- (por. §76), np. ps. B l.p. r.m. *nesętj-b ^ poi. niosąc, ps. M l.p. r.ż. *xvalętj-i ^ poi. chwalęc-y.

B)    Do M l.p. r.m. koniugacji -o-//-e-, -no-//-ne wprowadzono zakończenie -ę analogicznie do koniugacji -jo-//-je-, -i-. W ten sposób M l.p. r.m. formalnie zrównał się z 1. os. czasu teraźniejszego.

C)    W języku polskim zachowały się jedynie formy M l.p. r.m., M l.p. r.ż. oraz B l.p. r.m.

Formy M l.p. r.m. na -ę {piszę ‘piszący’, chwalę ‘chwalący’) oraz formy M l.p. r.ż. na -ęcy (będęcy ‘będąca’, chwalęcy ‘chwaląca’) istniały do połowy XVI w. Dawny B l.p. r.m. typu pisząc, czytając, mówiąc utrzymał się do dnia dzisiejszego jako imiesłów przysłówkowy współczesny.

D)    Od słowa posiłkowego jeśm (być) imiesłów czynny czasu teraźniejszego brzmiał: sąc; od XVI w. będąc.

§ 166. Odmiana zaimkowa. Odmiana zaimkowa tworzyła się w języku prasłowiańskim przez dodanie do imiesłowu w formie rzeczownikowej zaimka wskazującego jb,ja,je. Na gruncie polskim podstawę odmiany złożonej stanowił temat imiesłowu na-ąc, do którego dodaje się końcówki odmiany zaimkowej, np.: niosąc-y, niosąc-ego, niosąc-emu..., niosąc-a, niosąc-ej... itd. Imiesłów ten funkcjonuje we współczesnym języku polskim jako imiesłów przymiotnikowy czynny.

Literatura:

1.    KIGr: Rozdz. Fleksja, § 93.

2.    Kur: Cz. III. Rozdz. II, § 8.

3.    Rosp: Cz. III, § 65.

4.    Wiecz: § 116—117.

148