Obraz9

.oAlegoreza-naradzie interpretacji

^l9,    i metoda twórcza

duchownie, histońace podobnie 1444 — Zawisza ze Słupcy nazywa po polsku

Anagoice - zwirzchnie, tmpoloice przykładnic. _a//_t, - duchow nie, histońace podobnie

cztery sensy tekstu biblijnego.

Objaśnianie trudnego tekstu biegnie dwoma torami, sł_u? bowiem zrozumieniu jego budowy i treści przekazu. W szkolnej l_e^ turze analiza leksyki i składni (constnictio) poprzedza interpretuj* nauk. jakie można w tekście wyczytać. C zytanie tekstu naukowo czy objawionego skupia się na interpretacji icgo idei. Czyności cg. zegetyczne stosują różne stopnie wnikliwości uwag, od jednowyrazo-wych glos i przekładów' przez wyrywkowe komentarze do zwanych homilii oraz obszernych kompletnych opracowań. Przykładem tego ostatniego może być jedyny polski pełny komentarz do Genesis, który ok. 1468 r. napisał profesor Akademii krakow skiej Stanisław, syn Andrzeja z Zawady (zm. 1491). Jego łaciński Komentarz do Księgi Rodzaju wykłada cztery sposoby interpretacji tekstu biblijnego, komentuje wszystkie nauki wyzwolone jako pomocne we właściwej egzegezie (o tej służebności mówią Zaślubiny Merkurego z Filologu Marcjana Kapelli); omawia przekłady Biblii i prymat czytania literalnego; zgodnie z duchem czasu Wulgatę uznaje za natchnioną i a zbyteczne uważa inne przekłady. Właściwy wykład poprzedzają obszerne definicje podstawowych pojęć: Bóg, teologia, przyroda, wiara.

wiedza, niebo i ziemia (Wielgus 1992).

dvrfatł ^rozP^raw komentujących częste zwłaszcza w obiegu z takirh^CZI!^ym'^{były zbiory lekstów} opatrzonych komentarzem. W^en ka.acei    ^hymnoS^raf,^nych autor określił w formule zamy

Qi tórą ukończył na początku września 1444 r.: ,A¹³

.nanus Zauissy de Slupc/a pronunciata in Pilzno pe_r &ium rectorem scolarum et notarium civi,_{alis in ibi}. opisany pr«z Brucknera *ocfcfa Ztwtey « _S/l £    ⁰ , ' _v,n zbiorem hymnów pogrupowanych w porządku-

l’70-^sir°ⁿ anctorale (pięć okresów roku liturgicznego i dział o >^rjlC nhs/crne komentarze tłumaczą funkcję kościelną hymnu jętych’ ^UD; _{st Tu}taj wykład językowy łączy się z alegorycznym V*"'    metody skojarzeń (etymologia ludowa): Stanislaus

>S ^/nantj, |audc (dosłownie: ..stojący w chwale”). Wkładem •a>i s^|ans |,_osy których nagromadzenie pozwala prześledzić, jak jfdszy ^ićnzył się z koniecznością oddania po polsku naukowej _smc0^c,el/l _c„_zcgc,ycznej. odkrywającej znaczenia „mistyczne” tj. •jrminołog" ^_uniaczy samo ogólne określenie misiice wnątrznie;

to u niego wiobrazanie (wyobrażanie). Umiesz-j „poW^czn .f_{wku roz}działu terminy pochodzą z komentarza do o "lenciusza (zm. 413) Cul tor dei memento, który Zawisza

SZLim^-trOn IH33-43).

^W Problemem wczesnochrześcijańskich egzegetów było ustalc-,_kanonli pism objawionych, w szczególności akceptacja pewnych _ksj_4g żydowskich, takich jak Pieśń nad Pieśniami. Od jej Licznej interpretacji we wpływowym dziele Orygenesa zaczę-• brać górę ta szkoła eg/ege/y biblijnej, według której np. zwy-Ua ludzka postać Oblubienicy staje się alegorią (Ecęlesia). Gdyby poprzestać na lekturze dosłownej (Sulamit Salomon), byłby to .zwykły” fikcjonalny dialog dwojga kochanków. Konieczność uzgodnienia treści z doktryną chrześcijańską spowodowała, że „erotyczny poemat weselny został pozbawiony rzeczywistej treści historycznej’, sufle się prefiguracją w ięzi między Chrystusem i jego Kościołem. W tea sposób wiele części Starego Testamentu uzgodniono z Nowym, korząc sieć powiązań między nimi, które łączą postacie i wydarze-‘2 w stosunku tzw. typologii: to co w Starym Testamencie jest jak -ropel menniczy (gr. typ os), z którego odciska się monetę — postać zdarzenie Nowego Testamentu; stempel nie ma wartości monety, "^{oncta nic} powstanie bez stempla.

Niektórych wyrażeń nie można było rozumieć literalnie (hi-^cznie) lub takie rozumienie było bezużyteczne — cóż bowiem ⁿⁱ czyjegoś wesela dla sprawy zbawienia ludzkości? Rozumie-

273