Obraz 0

Pracownik socjalny będący funkcjonariuszem publicznym podlega wzmożonej odpowiedzialności karnej za popełnienie czynów zabronionych pozostających w związku z zajmowanym stanowiskiem. Szczególną odpowiedzialność ponosi za przestępstwa łapownictwa, płatnej protekcji oraz nadużycia uprawnień i niedopełnienia obowiązków. Zgodnie z art. 228 k.k. funkcjonariusz publiczny podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat, jeżeli w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda. Korzyścią majątkową jest dobro, którego wartość można wyrazić w formie pieniężnej (poza symbolicznymi upominkami), korzyść osobista zaś ma charakter niemajątkowy (np. podróż, polepszenie sytuacji zawodowej). Przestępstwem jest również przyjęcie przez funkcjonariusza zapowiedzi udzielenia mu określonej korzyści, nawet jeśli obietnica nie zostanie spełniona, a także wyraźne żądanie, jaki sugestia chęci otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej. Należy zaznaczyć, że do popełnienia łapownictwa biernego wymagany jest ścisły związek między zajmowanym przez pracownika socjalnego stanowiskiem a żądaniem lub przyjęciem korzyści.

Ustawodawca stara się również przeciwdziałać wykorzystywaniu stanowisk publicznych do załatwiania prywatnych interesów. Dotyczy to także pracowników socjalnych zatrudnionych w urzędach administracji i innych instytucjach publicznych. Karze podlega funkcjonariusz publiczny, który powołując się na swoje wpływy w instytucjach państwowych lub organach samorządu terytorialnego, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub jej obietnicę (art. 230 k.k.). Przestępstwo jest dokonane z chwilą zgłoszenia gotowości pomocy⁷ w doprowadzeniu do skutku danej sprawy po wykorzystaniu posiadanych wpływów. O dysponowaniu wpływami mogą świadczyć słowa i gesty funkcjonariusza, przy czym nie ma znaczenia, czy wpływy rzeczywiście istnieją i czy zostały użyte¹³.

Ponadto funkcjonariusz publiczny ponosi odpowiedzialność karną, jeśli przekraczając swoje uprawnienia lub niedopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. W powyższej sytuacji pracownik socjalny może odpowiadać, jeżeli podejmuje działania mieszczące się w ramach przyznanych mu kompetencji, a także wykraczające poza te kompetencje. Niedopełnienie obowiązków będzie miało miejsce wówczas, gdy nie wykonuje swoich zadań lub nienależycie je realizuje.

Od zaostrzonej odpowiedzialności pracowników socjalnych będących funkcjonariuszami publicznymi należy odróżnić ich specjalną ochronę prawną. Podlegają jej wszyscy pracownicy socjalni, również ci, którzy nie spełniają przesłanek określonych w art. 115 § 13 k.k. Pracownik socjalny należy do tej grupy zawodów, które ustawodawca otacza wzmożoną ochroną przed bezpośrednimi atakami ze strony innych osób. W związku z tym pracownik socjalny korzysta z ochrony przed naruszeniem nietykalności cielesnej, czynną napaścią, znieważeniem oraz wywieraniem wpływu na czynności służbowe.

¹³ M.K. Drab, Prawne elementy ochrony radnego jako funkcjonariusza publicznego (w:) Prawo do dobrej administracji, red. H. Machińska, Warszawa 2003, s. 339.

przyjęcie korzyści majątkowej

płatna protekcja

przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków

wzmożona ochrona prawna