Obraz (119)

10.    Szoki. Szoki są ważne — mówią przede wszystkim o zaburzeniach nerwicowych, ale mogą też ujawniać różne konflikty bez stanu chorobowego. Starannie należy też rozpatrzyć wszystkie wypowiedzi, poszukując w nich objawów jakiegoś zaskoczenia, zaniepokojenia, zakłopotania, przykrości, wywołanych tablicą. Najważniejszym wskaźnikiem szoku jest znacznie przedłużony czas początkowej reakcji na którąkolwiek tablicę.

11.    Treści. Rozpatrując ogólne treści wypowiedzi, zdajemy sobie sprawę z bogactwa wyobrażeń i bogactwa językowego osoby badanej. Ponadto zwracamy uwagę na poszczególne pozycje treściowe i na niektóre treści o znaczeniu symbolicznym.

Z pozycji treściowych interesują nas najbardziej H + Hd oraz A + Ad. Pierwsze mówią o zainteresowaniu człowiekiem i jego przeżyciami, drugie o stopniu stereotypii. Stereotypia jest wyrażona procentem najczęściej występujących treści o tematyce zwierzęcej. Pewien stopień stereotypii mówi o tym współdźwięczeniu intelektualnym, które jest naturalnym skutkiem współżycia w jednakowych warunkach fizycznych i kulturowych osób badanych. Nadmiar wypowiedzi o treści zwierzęcej świadczy

0    sztywności umysłowej, o ubóstwie intelektualnym, o lenistwie umysłowym. Należy więc porównać jedną i drugą pozycję z przewidzianymi normami dla dorosłych ludzi

1    wyciągnąć wnioski, uwzględniając inne sygnatury. Należy też zwrócić mvagę na treści o charakterze symbolicznym. Dotyczy to zwłaszcza treści seksualnych, których symbolika jest już dość znana, ale także rodzaju zwierząt, przymiotników' określających osoby, czynności itp.

12.    Dodatkowe czynniki. Są to te wszystkie spostrzeżenia, które nie mają ustalonych sygnatur. Odnoszą się one do sposobu zachowania się osoby badanej, a więc trudności, jakie wykazuje przy interpretowaniu tablic, odmowy interpretacji czy też wyrażonej słowami niechęci, czasem przerażenia; odwlekania interpretacji przez mówde-nie byle czego czy też wykręcania się przez opisywanie plamy, zamiast nadania jej jakiegoś znaczenia. Czasami niepewność siebie badanego wyraża się w krytykowaniu sw'oich wypowiedzi czy też krytykowaniu plamy. Ważny też jest sposób wyrażania się, który nie tylko mówi o poziomie intelektualnym badanego, ale i o poprawności procesów myślowych, zachodzących w jego umyśle, o zaburzeniach tych procesów', o degradacji umysłowej, na co wskazują różne formy werbalizacji, bezsensownie wypowiedzi itp.

13.    Charakterystyka. Na podstawie tak przeprowadzonej analizy całego psycho-gramu następuje scharakteryzowanie osoby badanej.

Jest to najtrudniejsza część badania. Nie należy tego robić na ślepo, aczkolwiek udaje się to nieraz bardzo wyćwiczonym w stosowaniu metody psychologom.

87

NAJCZĘSTSZA KOLEJNOŚĆ ANALIZOWANIA PSYCHOGRAMU