P1010304

istne corpus makabrycznego erotyzmu”. Trup staje się przedmiotem pożądania - i dlatego, że może być piękny, i dlatego, że może być skręcony z bólu. Doloryzm sprzyja powstawaniu frenetycznej estetyki barokowej i romantycznej. „W świecie wyobraźni śmierć i gwałt spotkały się z pożądaniem”¹. Uczucia wobec trupa są ambiwalentne. Z jednej strony budzi żal, grozę i współczucie, jak w tej pieśni umarłych, którą miał zapamiętać ze snu dozorca katedralny w XIII wieku:

My, którzy jesteśmy na gołym polu,

My, głosy wołające na pustyni,

My-pustynia, my opuszczeni,

Którzy jesteśmy pewni naszych mąk.²

Z drugiej zaś strony łączy się on z tym, co nieczyste, brzydkie, skalane, z tym, co obsceniczne - w rozumieniu, które przyjmuje Lynda Nead: „Etymologia słowa »obscena« zdaje się potwierdzać jego znaczenie metaforyczne. Pochodzenie jego jest dyskusyjne, choć może być ono modyfikacją łacińskiej •sceny*. Znaczyłoby więc dosłownie wszystko to, co jest poza lub po drugiej stronie sceny, czyli to, czego nie można zaprezentować”³. Trup - w całej swej naturalności - stawał się „nieoglądalny”, „potworny”, „koszmarny”⁴. Jak pokazuje Louis-Vincent Thomas, dynamika fantazmatów wobec trupa rozwija się przede wszystkim wokół procesów rozkładu. „Śmierć jest faktem kulturowym i manipulacja trupem odbija postawy odrzucenia lub obrony

Ralph Morgan jako Anthony Ławrence, ofiara szalonego naukowca, w filmie Twórcy potworów (The Monster Maker); reżyseria: Sam Newfield, produkcja: Stany Zjednoczone 1944

Na stronie obok: Jesse A. Femandez Mumia z Palermo, 1980

1

   Ph. Artós, Człowiek..., s. 364-367 i 384.

2

   Cyc za: J.-C. Schmitt, Duchy..., s. 140.

3

⁴ L. Nead, Akt kobiecy. Sztuka, obscena i seksualność. Przełożyła E. Franus, Poznań 1998, s. 52.

4

Por. P. Kowalski, Zwierzocdekoupiory, wampiry i inne bestie. Krwiożercze potwory i erozja symbolicznej interpretacji, Kraków 2000, s. 166-175, rozdział: Bestialstwo: stereotyp obcości.