p2190366

CZYN

152_■Eg ¹

H    Hcyfikę fenomenologiczną oraz wskazuje na własny odrębnott

ontyczną - w jednaj I drogiej H uwydatnia się moralność jako fakt egry.

znamienny dla człowieka. I dlatego tek na nią przede wszystkim twaciirfny uwagę przy kodcu poprzedniego rozdziału. Samostanowienie. Mae Jem ufaiciuą podstawą dynamiczną owego fieri osoby, zakłada w ieju uaeMr jakby szczególną złożooość. Osoba jest mianowicie tym. kto siebie samego posiada, i zarazem tym. kto jest posiadany tylko i wyłącznie przez mMc. (W lanym porządku, z racji swej stworzoności. osoba jest posiadasz pracz Boga. jednak te HBSaBB u bynajmniej nie unicestwia ani nie przesiania istotnego dla oaoby wewnętrznego stosunku samoposiadania czy fet -i—owłamodej—). Myśliciele średniowiecza dawali mu wyraz w zdaniu: ■persona est gm lartf".

Samostanowienie jako czynnik ujawniający strukturę same pssiadsals I samo panowania

Samo potiadanir jako specyficzna właściwość strukturalna osoby ujawnia się i zarazem potwierdza w działaniu poprzez wolę. Proste przeżycie *jt cbcę“ nie może być w dynamicznym całokształcie człowieka odczytane poprawnie, jeśli nie uwzględnimy w nim owej specyficznej, osobie tylko właściwej złożoności. jaką wnosi samo-posiadanie. Tylko na jego gruncie możliwe jest samostanowienie, a każde prawdziwie ludzkie ..chcę” jest takim właśnie samostanowieniem. Jest nim nie jako treść przeżycia wyrwana z dynamicznej struktury osoby, ale jako treść w całości lej głęboko zakorzeniona. -Chcę" jako aktualne samostanowienie zakłada strukturalnie s a m o --posiadanie. Stanowić bowiem można tylko o tym. co się realnie posiada. Może zaś stanowić tylko ten. kto posiada. Człowiek stanowi sam o sobie wolą. gdyż sam siebie posiada. Równoczetnie zaś wola. każde rzeczywiste -chcę- ujawnia, potwierdza i urzeczywistnia to samo-posiadanie właściwe tylko osobie — fakt. iż jest ona su/ luris.

W ślad za samo-posiadaniem idzie drugi stosunek zachodzący w samej strukturze cr łowicka jako osoby, a równocześnie najściślej związany z wolą.

Co stosunek somo-panowania. bez którego również niepodobna pojąć ani wyjaśnić samostanowienia. Samo-panowanfe można także wy-razjć jako swoistą złożoność: oto osoba jest z jednej strony tym. kto panuje, pmsuje and sobą samym, z drugiej zaś strony tym. nad kim ona sama panuje. TsnTn pan----r^ł~ rozumiemy tutaj jako coś innego nłż to. na oo wskazuje po

toczne wyrażenie mówiące o ■panowaniu nad sobą**. To ostatnie odnosi się do pewnej tytko funkcji dynamizmu właściwego osobie, dotyczy pewnej

sprawności-cnoty czy tet zespolą takich iprmotci. Wypada I aMI raczej o samo-opanowamu. Samo-panowanie natomiast jest czyni Mńa) podstawowym, związanym z wewnętrzną strukturą osoby, kdn tym |H ap różnią od innych struktur i od innych istnieli, te sama sobie panuje. Racicy więc wypada tu mówić o opanowania sobie** nłż o ^bomsii aad g

Samo-posiadania wtnwUai sami paaawaala

Owo panowanie samemu sobie jako właśeiorość wyróżniająca osobę rak la-da samo-posiadanie i stanowi poniekąd jego aspekt lob fet błizszą konkretyzację. Tylko wówczas może zachodzić takie samo-paaowanie. jakie stwierdzamy u osoby, kiedy zachodzi takie samo-posiadanie. jakie jej tylko jest właściwe. Jedno i drugie warunkuje samostanowienie. Jedno I drugie też urzeczywistnia się w akcie samostanowienia, a takim jest każde prawdziwe łódzkie ^chcę**. Przez samostanowienie każdy człowiek aktualnie panuje sobie samemu, aktualnie sprawuje tę specyficzną władzę w tioioako do siebie. której nikt inny sprawować ani też wykonywać nie może. Śrcdomwiccsu myśliciele dawali temu wyraz w zdaniu: „persono est aJtcn tocommnaica-biłtt". Zdanie to zawiera jeszcze bogatszą treść aniżeli ta. na której w tym miejscu się koncentrujemy, ale tę ostatnią zawiera ono również. Swą strukturalną „nie-odstępnoŚć** (incommunicabllUas) zawdzięcza człowiek o tyle woli. o ile przez nią urzeczywistnia się samo-panowamc. to zaś przejawia się i wyraża w działaniu jako samostanowienie. Bez ujęcia tego również rysa strukturalnego całej osoby nie sposób gruntownie ojąć i /rozumieć woli.

W ogóle nie sposób ująć ją oraz zrozumieć w ramach innej struktury, jak straktura osobowa. Tylko w niej wola występuje i tylko w niej jest sobą. Wola nie ma żadnej racji bytu w istotach nkosobowyeh. których rtynamma realizuje się na poziomic samej natury. Osobie natomiast właściwe jest samostanowienie. Ono to właśnie wiąże oraz integruje różne przejawy dynamizmu człowieka na poziomie osoby. Ono też cen poziom stale komty-tuuje. wyznacza i unaocznia. Człowiek dany jest w doświadczona wszystkim w samo-doświadczeniu) jako osoba poprzez samostanowienie. W samostanowieniu wola występuje przede wszystkim jako właściwość osoby, a wtórnie dopiero jako władza”. Do tego rozróżnienia jestrać wrócimy i

" Należy mii mścić mu w pewną <—shuąo itamneta a Hunuaii*. Tenoia ten bowiem mażemy rozumieć w imcmm JJ| mm n -niniir-ir¹- eianemlelDby alf t odkrydsm weta©W fSumie jamęt * am w penigrafle popnmdahn) Minsy taż tarada -tmmmmamtam’ etmiale o aeMa samym" (o esym będiła mono w impażi wąpąm