p2190424

te OSOtA I CXYH

mne, co somatyczna kocmytocji psychicznej człowieka. Jest to zarazem ■frtnTTi potwierdzenie przeświadczenia, to psychika nie jest ciałem. Nie jej zewnętrzne właściwości ciała, nie jest .materią". nie jen jMimolaa* w ten sposób, jak dało. Również i cała we wnętrzność ciała BBSj - to. co określamy jako .organizm" - różni się zasadniczo od BBS 1 psychiczne są wewnętrzne i niematerialne, a choć we-•aętrmc uwarunkowane somatyką i jej funkcjami, mc pozwalają się jednak da aad)    l Kiedy mówimy o wnętrzu człowieka, o jego życia we

wnętrznym, mamy na myśli nie tylko duchowość, o czym już była mona (por. rozda. IV. 7. 8). zle także psychikę - całokształt funkcji psychicznych. Same w sobie są one pozbawione toj ze wnętrzności i widzialności, jaka wraz z konstytucją somatyczną przysługuje ciału, chociaż ciało - jak powiedziano uprzednio | służy także pewnemu pośredniemu uzewnętrznieniu tych funkcji, ich ekspresji. 1 dlatego też istniojc słuszna dążność do ujmowania całokształtu funkcji psychicznej człowieka w związku z konstytucją somatyczną, co od bardzo dawna znąjdowalo wyraz w różnych ujęciach problemu ttw. temperamentów. Wydaje się. to samo pojęcie temperamentu oraz różne próby klasyfikowania ludzi pod tym względem miały na celu właśare Milsze określenie integralności psychicznej człowieka, i to jako podstawy integracji osoby w czynie.

2. Charakterystyka psychiki: emotywność

Ematywaaśf a emocja w świetle etymologii

W studiam niniejszym jednakże tak szczegółowego celu sobie nie stawiamy. Nie chodzi ta o klasyfikację ani o typologię, która tyle już razy waowiłi wynik indakcyjnycfa dociekań na temat integralności psychicznej człowieka. Chodzi o bardziej ogólną, a zarazem też bardziej zasadniczą chnkkryityfcc dynamizmu psychicznego przy uwzględnieniu tego związka. H MBB pomiędzy nim a somatyką i właściwym jej dynamizmem. Cba-•dwyupc w H sposób dynamizm, charakteryzujemy zarazem i poteo* ona bowiem jest źródłem tego dynamizmu. W madiidz poprzednim sczymfiśmy to w stosunku do somalyki. stwierdzając. M •pwyficzny H mej dynanuzm ma charakter reaktywny. Jest to właściwa mm    do rcakqi. które w wymiarze ciała łódzkiego stanowią

m

zuówno o jego wegetitywnej żywotności od wewnątrz, jak też o widzalntj | zewnątrz ruchliwości.

Przez analogię pragniemy teraz scharakteryzować dynamizm psycteony I a poirednio i potencjalność psychiczną człowieka I wskazując na ei» 1111 o 11 jako na rys najbardziej znamienny dis tego dynamizmu oraz potencjalnolci. Pojęcie i wyrażeń* -emocywnośf I raczej mato używane w języku potocznym, chociaż stosowane w mi, płaszcza w formie przymiotnika „emotywny" i kojarzy I z H powszechnie używanym rzeczownikiem emocja". Zupełnie podobnie jak reaktywność 1 reakcją. Skojarzenie jest trafne, chociaż wyraz jmocfT I naszym języku służy do określenia pewnej grupy przejawów psychicznej emotywności. Wydaje się, że przeżycie emocjonalne znaczy mniej więcej tyle. co przeżycie uczuciowe.

Jednakże termin „emotywność" ani też przymiotnik „emotywny" wska-nje wyłącznie na uczucia, nie określa uczuciowości człowieka. Termin ten su szersze znaczenie, łączy się np. z całym bogatym i zrdżaicowiflym światem łódzkich czuć oraz związanych z nimi zachować i odniesie! J«ż sann liczba wyrażeń, w których pojawia się ten sam rdzeń, wskazuje na bogactwo | zróżnicowanie. Mówimy bowiem nie tylko o czuciach i uczuciach. jSo także o odczuciu, poczuciu i samopoczuciu. skądinąd o wyczocin czy też o przeczuciu, prawdopodobnie używamy jeszcze innych wyrażę! w których pojawia- się ten sam rdzeń językowy. Można zauważyć, że wyrażenia te występują z różnymi przydawkami. gdy np. mówimy o odczuciu artystycznym czy też o poczuciu moralnym. Znamienne jest i to. Ze w tym samym powie znaczenia używamy rzeczownika „zmysł" (np. zmysł artystyczny czy zmysł moralny*⁴).

Otóż to wielkie bogactwo wyrażeń, które wskazuje na wielkie również bogactwo, a zarazem na zróżnicowanie w człowieku tego wszystkiego, co wiąże się z czuciem, naprowadza nas na szersze i chyba właściwsze znaczenie emotywności. Etymologia słów „emocja" i SBnHHS *tkazqe na jakiś ruch czy poruszenie (emoiio: t («) §1 wwr ■ ranać oęk które pochodzi | „wewnątrz”, o czym świadczy przedrostek 1 («). Nie ma wyrażenia polskiego, które by ściśle i wprost oddawało zawartość treściową emocji oraz emotywności. Może się też wydawać, że nie znajdujemy 9 samej etymologii tych wyrażeń niczego, co nie mogłoby być orzekane o dynamizmie

I SfMyimr uę / lym m futra* w « Q Kwi U Trrw* H Wr. UaSm Hj i ntM i ucrtfB p6iM|U)H Mierm W)raicM uUq* ]■ akini fNUdni rajtfli w litem vrrc niukoat) i popalane) Wyiam* la «atU< ołmina B8H| I «a*as ni)u)a iitśmy w lym aliiaa IMnata popmi cała p#aa>li hBuHB I pakb*