Ped rodziny atmosfera rodzinna i jej specyfika

138 ANNA BŁASIAK

/

/ człowieczeństwa, a przez to sprzyjać rozwojowi tożsamości indywidualnej. Dzięki obcowaniu ze starszym pokoleniem dzieci uczą się dostrzegać różne potrzeby, uczą się szacunku. Ponadto dziadkowie odgrywają istotną rolę w przekazie wartości moralnych, kulturowych i religijnych. Miłość dziadków jest inna niż rodziców, bo z jednej strony opiera się na dotychczasowym doświadczeniu starszych, a z drugiej strony nie są oni już obarczeni odpowiedzialnością, która jest przynależna rodzicom. Dlatego miłość do wmuków jest bardziej świadoma i mniej wymagająca niż do własnych dzieci. Przy czym może się zdarzyć, że pojawią się negatywme zjawiska w' zakresie pełnienia roli dziadków. Dotyczy to sytuacji, kiedy dziadkowie podważają autorytet rodziców lub wciągają dzieci w' konflikty dokonujące się na linii rodzice/teściowie - dzieci/synowe/zięciowie³¹.

Współcześnie opracow-uje się typologie dziadków w zależności od rodzaju kontaktów, które utrzymują z wmukami. W tym zakresie wyróżniono następujące typy¹:

-    dziadkowie - dalecy krewmi (rzadkie kontakty, chłodny pełen dystansu stosunek do wmuków);

-    dziadkowie - opiekunowie (zastępują rodziców' i mocno angażują się w' proces opieki nad wnukami);

-    dziadkowie - towarzysze (bliskie i ciepłe relacje z wnukami, angażują się w sprawy młodego pokolenia, pozostawiając rodzicom prawo do rozstrzygania głównych spraw związanych z dzieckiem).

Kształtowana więź między dziadkami i wmukami może przyjmować różne formy. Wskazuje się na następujące przejaw-y więzi między najmłodszym (wnukowie) a najstarszym (dziadkowie) pokoleniem w rodzinie²:

-    związek zdystansowany (dziadkowie rzadko widują się z wmukami, emoqonalnie odizolowani, raczej z dystansem przyglądają się wychowaniu wnuków);

-    związek towarzyski (ciepłe i emocjonalne stosunki z wnukami, oparte na codzienności i wypełnianiu obowiązków' wobec nich);

-    związek zaangażowany (dziadkowie aktywmie uczestniczą w wychowaniu wnuków, wspierają rodziców).

L

Więzi rodzinne nadają temu środowisku niepowtarzalny Iształt i charakter oraz klimat i atmosferę. Bliskość wzajemnych Relacji, miłość, troska i opieka oraz poczucie obowiązku i odpowiedzialności łączą rodzinę w jedną niepowtarzalną całość.

Atmosfera rodzinna i jej specyfika

Każda rodzina wytwarza w specyficzny dla siebie sposób pokreśloną atmosferę rodziny. „Środowisko rodzinne tworzy zespół warunków i przedmiotów, tak materialnych, jak i niematerialnych, oraz żyjące w tej przestrzeni osoby złączone ze sobą fw oryginalny i niepowtarzalny sposób: węzłami krwi i pokrewieństwa. Nie jest to układ statyczny. Jak wiadomo wszystkie ^elementy środowiska wchodzą ze sobą w różnego rodzaju po---wiązania, stosunki i relacje. Bezpośrednim wynikiem tychże, wypadkową, jest atmosfera domowa, klimat rodzinny"³.

‘ ‘[^Powstanie określonej atmosfery rodzinnej zależy od warunków materialnych rodziny, pewnego standardu jej życia, od poziomu kultury życia rodzinnego, ale przede wszystkim od naturalnej więzi miłości, która łączy poszczególnych członków rodziny. Stąd najważniejszym źródłem atmosfery rodzinnej są osoby w rodzinie i jakość zachodzących między nimi relacji. Szczególną cechą tej atmosfery jest nasycenie emocjonalne, dominujący nastrój uczuciowy (pozytywny/dodatni lub negatyw-ny/ujemny)⁴^

Współcześnie opracowane zostały' typy rodzin ze względu na występującą w nich atmosferę oraz jej wychowawcze skutki⁵:

- Rodzina o atmosferze demokratycznej stwarza najbardziej pożądane warunki wychowawcze. Występuje tutaj wzajemna życzliwość i zaufanie, rodzice liczą się z potrzebami dziecka, nie ulegają wszelkim jego zachciankom. Dzieciom stwarzane są warunki do podejmowania inicjatywy i aktywności. Dominują nagrody nad karami, stosuje się perswazję, pobudza ambicję i samokontrolę dziecka. Funkcjonują normy' porządkujące życie rodziny.

1

³¹ Por. tamże, s. 24-25.

2

Por. J. Śledzianowski, Rodzina międzypokolcniozoa w Polsce na progu XXI wieku, dz. cyt., s. 60.

3

   J. Wilk, Pedagogika rodziny. Zagadnienia wybrane, Wydawnictwo Poligrafia Salezjańska, Lublin 2002, s. 53.

4

   Por. tamże, s. 54.

5

   Por. tamże, s. 55.