PICT6050

86

t

, _k-tódvm temacie badawczym potrzebne i _po. dej konkretnej sytuacji, przy ^ _konkretnej sytuacji rozwiązania i _pro.

żądane są odrębne i swmstc J    _dzcnia materiałów i inne ory_gi.

jekty narzędzi badawczych, technm b

nalne i jednostkowe pomysły-

4.1. Obserwacja

n iih irdzici wszechstronną techniką gromadzenia ma-Obserwacja jes «J    ^    . wszechstronność istnieją niekiedy t_cn.

.eriaiów Z    badawczą. Nie jes, to tendencja słuszna,

dencje do nazy J >    ^ _naczelne miejsce wśród sposobów pozna-

nla^awdzięcza konieczności łączenia w niej wielu technik pomocniczych.; niaza\\u/.iv    „oihird/iei uniwersa nym narzędziem badan, ale

- «**.....-.....»

i istotę w przypadku indywidualnego jej traktowania.

Obserwacja jest czynnością badawczą polegającą na gromadzeniu danych drog.i postrzeżeń.

Lapidarność tego sformułowania bierze się stąd, że objęcie definicją wszelkich postaci i aspektów obserwacji jest niemożliwe. Tak szeroka e micja pozwala natomiast na zastosowanie jej do każdego typu obser-nlUrnu" ^f° ^{1 ntl a}”'^{a w}*?kszej precyzji równałaby się znacznemu skont-stości r "^{Lr 1 nCmU wyrazen}*^a> ^{a 10} nie przysporzyłoby mu przejrzy-zdarzeń i f.!^/^aCJ‘!,^nKV;^{na bowiem nazwa<$} prostą, nieplanową rejestrację tematvczn *i 7 ™ ** ^L ^ 7° ^z*^ozony P^roces kontrolowanej obserwacji sys-kamei v mnonM^r^{S om}Pbkowanych technik pomocniczych z użyciem _w badaniach^ °\ ^7 ^arkllszy obserwacyjnych włącznie. Ponieważ zaś ną” jak również A °^{Wycłl slosu}j^{c si}9 zarówno obserwację „prymityw-zachodzi koniecznośćstwodzenidef ^ma!^yCZni* ^obserwacją kontrolowaną

Obserwacja dostarcza |_v„i ^L- ^,n,?^{JI un,wcrsa,n}cj. serwowanej grupie, a wiec i nl^^W\ ^naj.^bardzicJ naturalnej wiedzy oob-odpowiednich inr/edA i    ^aJ bard ziej prawdziwej. Przy zastosowaniu

narzędzi kontrolnych u zyskujemy najbardziej obiektywny

obraz przedmiotu badań, bo na drodze od źródła danych do badacza stoi najmniej czynników mogących zdeformować ten obraz. Jest to wprawdzie teza potwierdzana przez wielu badaczy, lecz wymagająca wielu zastrzeżeń wstępnych. O nich mówić będziemy jednak przy omawianiu poszczególnych typów obserwacji.

Najpopularniejszą postacią obserwacji jest tzw. obserwacja otwarta albo swobodna. Stosować ją można i najczęściej stosuje w praktyce każdy wychowawca, każdy nauczyciel oraz organizator. Daje ona sumę wiedzy o przedmiocie zainteresowań lub pracy, pozwalając na sprawniejsze działanie w określonej dziedzinie. Obserwacja otwarta poza popularnym zastosowaniem spełnia ważną rolę w początkowym etapie każdej planowanej działalności badawczej. Dzięki jej zastosowaniu można uzyskać wiedzę ogólną o obiekcie badań, która daje podstawę do szczegółowego planowania dalszego toku badań, a głównie do sformułowania zagadnień wstępnych i hipotez roboczych. Przy prowadzeniu badań terenowych metodą sondażu diagnostycznego jest ona nieodzownym etapem przy gotow awc zy m.

Wyżej zorganizowaną formą obserwacji prowadzonej już w randze naukowej jest systematyczna obserwacja bezpośrednia lub pośrednia. Polega ona na planowym gromadzeniu spostrzeżeń przez określony czas w celu poznania lub wykrycia istniejących zależności między zjawiskami, rodzajami i kierunkami procesów zachodzących w zbiorow ościach społecznych lub instytucjach.

Obserwacja systematyczna wymaga zastosowania technik pomocniczych. Z definicji wynika konieczność zaplanowania następujących elementów’: problematyki, czasu oraz sposobu gromadzenia materiału. W pojęciu pierwszym ustalamy ilość i jakość zagadnień, które pragniemy zaobserwować na wybranej populacji. Mogą to być bądź cechy, bądź procesy, bądź wreszcie reakcje i postawy. W przypadku procesów lub przemian baczną uwagę zwrócić musimy na uwarunkowania, jakim podlegają. na zmiany natężenia i szybkości ich przebiegu w zależności od określonych warunków. Jeśli przedmiotem obserwacji są reakcje lub zachowania, to uwagę skupić trzeba na roli motywacji i zmiennych je wywołujących. Dla poznania postaw określić musimy ilość, jakość i nasilenie wskaźników obrazujących jej istnienie. Określając czas prowadzenia obserwacji, musimy uwzględnić rozmiar zagadnienia, które chcemy po-^/nać\ następnie wielkość obiektu obserwow anego (zbiorowości lub insty-