pielegnowanie interpersonalne (11)

4

Wojciech Nyłdewtcz

PIELĘGNOWANIE INTERPERSONALNE JAKO ZESTAW UMIEJĘTNOŚCI KOMUNIKACYJNYCH,

WAŻNYCH W PRAKTYCE PIELĘGNIARSKIEJ

pacjentów i metody unikania ich są przedmiotem programów szkoleniowych w zakresie kształtowania umiejętności pielęgnowania interpersonalnego.

Następnym zadaniem cierpiącego (po wyborze adresata) jest sformułowanie wiadomości, którą zamierza przekazać odbiorcy - osobie pielęgnującej. Musi jeszcze wiadomość zakodować w systemie zrozumiałych dla odbiorcy sygnałów i wysłać ją do adresata. Skarga wyrażona jest w postaci komunikatów werbalnych i niewerbalnych. Może to być następujące stwierdzenie człowieka cierpiącego: „Wiesz, tak bardzo źle się dzisiaj czuję”. W niewerbalnej warstwie komunikacji zostaje to potwierdzone: cierpiącym wyrazem twarzy, skuloną postawą ciała, bladością policzków, ściśniętym w gardle głosem, zaczerwienionymi spojówkami i napływającymi do oczu łzami. To jest właśnie skarga, wyrażona werbalnie i niewerbalnie.

W pielęgnowaniu interpersonalnym objawy choroby także są skargami, czyli komunikatami osoby cierpiącej. Objawy subiektywne są komunikatami podmiotu do samego siebie np., ból odczuwany przez człowieka „mówi mu”: „Zrób coś z tym”, „Przestań to robić”, „Zatrzymaj się i odpocznij”, „Zaradź temu”. Są to skargi do samego siebie, skłaniające podmiot do podjęcia działań ochronnych w stosunku do siebie i zadbania o samorealizację (rozwój). Wymagają one dysponowania umiejętnościami samoopieki (samopielęgnacji).

Natomiast objawy obiekty wne są komunikatami podmiotu skierowanymi do innej osoby i wyrażają w pierwszej kolejności prośbę o opiekę lub o miłość (J Wojciechowicz, C R. Simonton, W. Nyklewicz). W warstwie głębszej są symbolicznymi, zakamuflowanymi wiadomościami, opowiadającymi o sytuacji człowieka chorującego i niosą w sobie wskazania co do możliwych sposobów udzielenia mu pomocy. Symbolika objawów wymaga jednak odrębnego potraktowania.

Wyrażenie skargi przez człowieka cierpiącego wymaga od niego posługiwania się określonymi umiejętnościami komunikacyjnymi. Np. umiejętność (lub jej brak) w zakresie nazywania uczuć i odczuć cielesnych, decyduje o czytelności takiej skargi. Zablokowana ekspresja uczuć osoby cierpiącej uniemożliwia poinformowanie innych łudzi o własnych przeżyciach wewnętrznych, także o stanie swojego zdrowia. Nieumiejętnie sformułowana skarga może być dla odbiorcy np,, pielęgniarki, niejasnym komunikatem. Na tym etapie procesu pielęgnacyjnego źródłem zakłóceń jest brak odpowiednich umiejętności komunikacyjnych osoby cierpiącej (nadawcy skargi) lub/i jego ograniczenia fizyczne (niemota, unieruchomienie ciała).

Załóżmy, że skarga została już wyemitowana w kierunku osoby pielęgnującej, W kanale komunikacyjnym, czyli w przestrzeni pomiędzy nadawcą i odbiorcą, mogą występować zakłócenia komunikacyjne, w postaci tzw. szumów tła np., hałas, obecność innych osób. Zakłóceniem może być także niewłaściwy dystans pomiędzy cierpiącym a osobą pielęgnującą. Pacjent, chcący powiedzieć pielęgniarce o swoim złym samopoczuciu, czyli w celu wyrażenia skargi, często podchodzi do niej bliżej niż w sytuacji przekazywania innej, neutralnej emocjonalnie informacji. Jeżeli ta bliskość zostanie przez pielęgniarkę przerwana poprzez zrobienie kroku w tył, pacjent prawdopodobnie zrezygnuje z wyrażenia skargi.