psychologia religii8

203

zachodzące w amerykańskiej rodzinie obejmują również zastępowanie wartości duchowych prze2 materialne, świeckie, które z kolei niosą ze sobą zarówno u dzieci, jak i rodziców, niepewność co do granic ich stosowania oraz hierarchii ważności. Następuje przeniesienie opieki nad dzieckiem na opiekunki, pielęgniarki, przedszkola. Wkracza wszechobecny odbiornik telewizyjny i w konsekwencji rodzice odgrywają coraz mniejszą rolę...

Te zmiany w życiu rodziny, po pierwsze, powodują rosnące kłopoty z internalizacją wartości, które powinny funkcjonować w rodzinie i domu, po drugie, sprawiają, że wskutek zanikania wpływów rodzicielskich u dzieci już w dość wczesnym okresie, stają się one wysoce wrażliwe i podatne na wpływy grup rówieśniczych, po trzecie wytwarza się też - jak to określają młodzi ludzie - rodzaj "moralnej i duchowej pustki" w ich życiu... Młodzi mężczyźni i kobiety pozbawieni zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych wzorców, doświadczają "szoku kulturowego" w obrębie własnej kultury. Odczuwają silną potrzebę wartości duchowych. Cała wyżej wspomniana siedemnastka młodych ludzi wykazała się po nawróceniu religijnym znaczną poprawą funkcjonowania ich "ego". Ta przemiana wyzwala wzmocnienie tego, co Schaffec nazywa "funkcjami kontrolnych "ego", sprzyjającymi adaptacji"* W leczeniu dorastających ludzi bardzo ważnym jest - według Levina i Legansa - spostrzeganie religii nie jako ob9esyjno-kompulsywnych złudzeń, jak twierdzi Freud, lecz podkreślenie, iż zainteresowanie religią może być dowodem czynienia prób w celu uzyskania znaczącej tożsamości oraz logicznym osobistym kodem moralnego zachowania w ciągle zmieniającej się kulturze niepewnych wartości. "Dlatego rzeczą istotną dla lekarza klinicysty jest interpretacja usiłowań czynionych w imię religijności nie tylko w kategoriach nieświadomych konfliktów wewnętrznych pacjenta. W ten bowiem sposób lekarz może ignorować ważną przecież moc integrującą religii".

W opracowaniu swoim autor przedstawia przypadek młodego schizofrezdka, który poszukiwał odpowiednich wierzeń religijnych lub rytuałów, ażeby przystosować i wykorzystać je do rozwiązania własnego poważnego impasu rozwojowego.

Terapeuta powinien wykazać daleko idącą ostrożność, aby nie uwolnić pacjenta od złudzeń, które dają mu konstruktywną pomoc i umożliwiają zajęcie się realiami życia. Ale jednocześnie terapeuta musi umieć rozpoznać negatywną stronę religijności psychotycznej w jej dziwacznej i i di osynkretycznej formie. Musi wiedzieć, do jakiego stopnia nawrócenie religijne wyzwala w pacjencie nowe społeczne zachowania, przystosowujące go do żyda w społeczeństwie, a kiedy działa destruktywnie poprzez czysto intrapsychiczną zmianę sprawiającą, iż człowiek nie od-