psychologia religii 7

100

Wśród, opracowań poświęconych zagadnieniu skal postaw religijnych i związkom zachodzącym między proreligijnymi a konserwatywnymi postawami społecznymi, znajdujemy m.in. studia Allpprta i Rossa /1967/, Fergusona /1939, 194-4/, Gardnera /1960/, Goldsena i in. /1960/, Had- . dena /1963/, Jeevesa /1957/, Kelly'ego, Persona i Holtznana /1958/, Kirkpatricka /1949/_f Kitaya /1947/, Putney'a i ŁŁLddletona /1961/,

Sanai /1952/, Siegnana /1962/, Strueninga i Spilki /1952/ oraz Younga, Bensona i Holtzmana /1960/. Ich pomiary, dotyczące postaw społecznych, objęły takie zagadnienia, jaki kara śmierci, seks, rozwód, problem ludzi uchylających się od służby wojskowej ze względów religijnych, rasę, przyjęcie komunistycznych Chin do ONZ oraz opiekę medyczną.

Y/śród tych badań znajdujemy kilka godnych uwagi wyjątków. I tak Prothro i Censen /1950/, na podstawie badań przeprowadzonych wśród studentów 6 południowych college'ów, wykryli nieznaczny pozytywny związek między postawą wobec kościoła a postawą wobec Murzynów i Żydów. Stwierdzili oni, że poszczególne grupy studentów różniły się między sobą w kwestii postaw wobec kościoła w bardzo niewielkim zakresie, w okolicach najbardziej preferowanego krańca skali, oznaczającego ekstremalną religijność, która równocześnie stanowiła wyraz znacznego liberalizmu. Istniała możliwość krzywoliniowego związku między postawami religijnymi a konserwatyzmem społecznym. Także w grupie studentów--katolików z Południa, tych bardzo religijnych, Liu /1961/ zaobserwował pozytywny związek pomiędzy religijną ortodoksją a liberalnymi poglądami w kwestiach rasowych. Siegmanowi /1962/ nie udało się w Izraelu uzyskać korelacji podobnych do tych, jakie otrzymał w USA. Allen /1965/ wyróżnił w grupie badanych, wybranych ze względu na ich religijność, uprzedzenia związane w sposób oczywisty negatywnie z postawą wobec kościoła oraz z samooceną własnej religijności.

Większość miar, dotyczących ortodoksji doktrynalnej, wykazuje uderzające podobieństwo do skal postaw religijnych. Badania, w których posługiwano się tą metodą, dały podobne rezultaty /Droba 1932, Feagin 1964, Keedy 1958, Lenski 1961, 0^#Neil i Levinson 1954, 0^#Reilly 1954, Putney i Middletown 1961, Ranek 1957, Salisbury 1962, Whitam 1962, Wilson 1960/. Badania te udowodniły związki z etnocentryzmem. Mimo iż Glock i Stark /1966/ rzekomo dowiedli powiązań pomiędzy antysemityzmem i ortodoksją, ich obecne badania ukazały związek pomiędzy antysemityzmem i "współczynnikiem religijnej bigoterii", który wymierzyli i obliczyli w taki sposób, że 3/4 "współczynnika religijnej bigoterii" stano-3 pozycje skali, określające nastawienie antyżydowskie, a mniej niż 10% pozycje oceniające doktiynalną ortodoksję.

Zaobserwowano jednak istotny wyjątek. Po przebadaniu grupy młodych