PZK258

258 PSYCHOLOGIA ZACHOWAŃ KONSUMENCKICH

•    wezwanie powinno dokładne wskazywać jedną lub więcej znanych firm, które mają być przedmiotem bojkotu

•    pretensja powinna być uzasadniona (przekonująca) i względnie prosto określona

•    wezwanie powinno być w miarę możliwości udramatyzowane, to znaczy powinno zawierać hasła i obrazy przyciągające uwagę i działające na wyobraźnię konsumentów

- w wypadku bojkotów zorientowanych na rynek:

•    produkty czy usługi, które mają być przedmiotem bojkotu, powinny być łatwe do zidentyfikowania dla konsumentów (nowe, mało znane produkty są trudne do identyfikacji)

•    liczba marek, które zamierza się bojkotować, powinna być jak najmniejsza - najlepiej jeżeli jest to jedna marka

•    powinny być na rynku dostępne substytuty bojkotowanego produktu czy usługi

•    zachowania i osoby naruszające bojkot powinny być łatwo zauważalne publicznie (żeby łatwo mogły być napiętnowane).

Ważna dla podjęcia i powodzenia bojkotu jest także oczywiście dostępność osób, które są motywowane i dysponują czasem oraz innymi środkami potrzebnymi do zorganizowania bojkotu. Na przykład kiedy w roku 1966 w Stanach Zjednoczonych zorganizowano bojkot supermarketów (była to reakcja na gwałtowny wzrost cen w supermarketach), Friedman (1999) przeprowadził specjalne badania z dużą grupą przywódców bojkotu. Badanie pokazało kilka interesujących prawidłowości:

•    przywódcami bojkotu były prawie bez wyjątku kobiety

•    były to kobiety w średnim wieku, dobrze wykształcone i będące gospodyniami domowymi.

Według Friedmana (1999) to właśnie fakt, że wiele tego rodzaju kobiet w latach siedemdziesiątych podjęło pracę zawodową, spowodował, że w tym czasie zaczęły zanikać tradycyjne bojkoty konsumenckie.

Bojkoty ekonomiczne bywają podejmowane nie tylko z powodów cenowych. Podejmują je rozmaite grupy społeczne: mniejszościowe (przeciwko naruszaniu ich praw), ekologiczne (przeciwko technolo-

mmmmmmmammmmmmm Ramka 12.6 mmmmmmammm—m

Najgłośniejszym i najskuteczniejszym organizatorem tego rodzaju bojkotów okazał się w Stanach Zjednoczonych Donald Wildmon. Zaczął od tego, że utworzył Narodową Federację Przyzwoitości (National Federation ofDecency). W jej ramach zorganizował woluntariuszy, którzy monitorowali programy telewizyjne w godzinach największej oglądalności i zaczął informować listownie sponsorów o działalności Narodowej Federacji Przyzwoitości. Kulminacyjnym punktem jej działania była kampania przeprowadzona w roku 1979 przeciwko planom sieci telewizyjnej CBS wyemitowania filmu Flesh and Blood (Ciało i Krew). Film ten pokazywał kazirodczy związek między młodym mężczyzną i jego matką. Narodowa Federacja Przyzwoitości zorganizowała publiczny protest przeciwko temu projektowi. Wyrażał się on w pikietowaniu siedziby CBS oraz w rozesłaniu listów ostrzegawczych do głów-