SAM
97

Fizjologiczne postawy elektrokardiografii

Elektrokardiografia jest metodą obrazowania zmienności potencjału elektrycznego wytwarzanego przez serce.

Elektrokardiogram jest graficznym zapisem wielkości i kierunku zmian tego potencjału w czasie. Upływ czasu wyraża przesuw taśmy rejestrującej zapis, a zmiany potencjału są obrazowane poprzez wielkość i kierunek wychyleń krzywej zapisu. W podstawowej praktyce EKG rejestrowany jest z powierzchni ciała.

Źródłem energii elektrycznej serca jest metabolizm komórki m. sercowego. Rejestrowane w czasie badania EKG różnice potencjałów są sumą zjawisk elektrycznych, zachodzących w poszczególnych komórkach mięśnia.

Elektrofizjologia serca

„Stan spoczynku" komórki cechuje obecność tzw. potencjału spoczynkowego, czyli przezbłonowego gradientu ładunków elektrycznych nazywanego stanem polaryzacji. Stan elektrycznej i jonowej polaryzacji komórki charakteryzują:

* I. Elektroujemność (-90mV) wnętrza komórki zależna od przewagi anionów (-) głównie organicznych nad kationami (+), którymi są w ogromnej przewadze jony potasu.

2.    Błona komórkowa będąc praktycznie nieprzepuszczalna w stanie spoczynku dla jonów sodu, nie pozwala na ich wnikanie do komórki drogą biernej dyfuzji zgodnie z gradientem stężeń.

3.    Błona komórkowa w stanie spoczynku jest przepuszczalna dla potasu, a istniejąca różnica stężeń tego jonu pomiędzy wnętrzem komórki a przestrzenią zewnątrzkomórkową skierowuje siłę dyfuzji na zewnątrz, przeciwdziałając wyrównaniu różnicy potencjału.

4.    Różnica potencjałów pomiędzy wnętrzem, a powierzchnią i otoczeniem komórki, utrzymywana jest przez enzymatyczną (ATP-aza) pompę jonową, która wbrew potencjałom ładunków elektr. oraz wbrew gradientowi stężeń wydala z komórki jony sodu, a wprowadza do niej jony potasu w proporcji 3 Na* : 2K\ Usuwa więc z komórki nieco więcej jonów sodu niż wprowadza jonów potasu, działa zatem jako pompa eleklrogeniczna, przyczyniając się do wytwarzania potencjału błonowego. Niżej przebieg depolaryzacji i repolaryzacji w kom. m.S.

+ + + +    .. + +    .....    + + ..    4. + + +

++++ ..++ .... ++.. ++++

Stan spoczynku Początek polityzacji Pełna depolaryzacja Początek repolaryzacji Stan spoczynku

-it, t^e_    Uac. .

Bodziec działający na spolaryzowaną komórkę mięśniową (fizjologicznie jest nim „fala pobudzenia” pochodząca z ukł. bodżcotwórczo - przewodzącego) zmienia przepuszczalność błony dla jonów sodu, co prowadzi do zmniejszenia ujemnego potencjału komórkowego do wartości ok. -6SmV (potencjał progowy). Otwierają się kanały sodowe; dochodzi do gwałtownego napływu jonów sodu do wnętrza komórki. Wynikiem tego jest całkowita i szybka depolaryzacja wnętrza komórki. Od wartości potencjału przezbłonowego około -40mV rozpoczyna się napływ wapnia do komórki. Wzrost stężenia wapnia w komórce m.s. pobudza uwalnianie tego jonu z siateczki endoplazmatycznej co zapoczątkowuje skurcz włókna mięśniowego. Powrót do stanu wyjściowego, tj. fazy spoczynku to proces repolaryzacji. Zjawiska elektr. zachodzące w komórkach m.s. wyprzedzają o ułamek sekundy zjawiska mechaniczne tzn. skurcz przedsionków i komór. Zmiany potencjału błonowego pod wpływem bodźca nazywamy potencjałem czynnościowym, w obrębie którego wyróżniamy pięć faz: Faza 0- szybkiej depolaryzacji - w obrębie komórek mięśniowych zależy od szybkiego dośrodkowego prądu sodowego.

Faza 1 - wstępnej szybkiej repolaryzacji - jest wynikiem przesunięcia jonów chloru do wnętrza komórki, a jonów potasu do przestrzeni zewnętrzkomórkowej.

Faza 2 - powolnej repolaryzacji - plateau potencjału czynnościowego. Stabilizacja potencjału jest

efektem równowagi między wolnym dośrodkowym prądem wapniowo-sodowym, a odśrodkowym prądem potasowym.

Faza 3 - szybkiej repolaryzacji - zależy od przewagi odśrodkowego prądu potasowego nad

I