scan0004

30+60% i 55+85%. Oznaczenia zawartości cukru dokonywane za pomocą refraktometrów ręcznych są mniej dokładne aniżeli w refraktometrach Abbego lub zanurzeniowych, gdyż nie ma możliwości ścisłego przestrzegania temperatury pomiaru.

Należy pamiętać, że jeżeli badamy czyste, wodne roztwory cukru sacharozy, wówczas odczyty na skali cukrowej są zgodne z ich stężeniami. Natomiast w przypadku badania roztworów wieloskładnikowych odczyty skali cukrowej odpowiadają zawartości ekstraktu, tj. zawartości wypadkowej rozpuszczalnych w wodzie składników suchej substancji, nielotnych z parą wodną,

8.2.I.3. Metody polarymetryczne

Metody polarymetryczne wykorzystują zdolność węglowodanów do skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego, tj. takiego, którego drgania zachodzą tylko w jednej płaszczyźnie (rys. 8-7).

Rys. 8-7. Zasada rozchodzenia się światła: a) zwykłego, b) spolaryzowanego [10] [14] 1 — płaszczyzna drgań, 2 — płaszczyzna polaryzacji

Zdolność skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego mają związki zawierające tzw. atomy asymetryczne. Atomami asymetrycznymi mogą być atomy pierwiastków czterowartościowych, np. węgiel, krzem, jeżeli wszystkie ich wartościowości są wysycone różnymi podstawnikami.

b

I

a—C—c I

d

b

i

a—-Si—c

l

d

W cząsteczkach węglowodanów występują asymetryczne atomy węgla, Których np. aldehydowa forma glukozy zawiera 4, a formy półacetalowe po 5.

I il

I H—C^x—OH

J

i H—C^x—OH HO—C^x—H O i H—C^x—OH

fi*-

⁶CH₂OH ■ a-glukoza

O

//

¹C—H H—C—OH HO—^C—H H—^C—OH H—^C—OH ⁶CH₂OH glukoza

(forma aldehydowa)

HO—^Ć—H H—C—OH HO—C—H

H—

H—

I

-OH

’CH,OH

/^-glukoza

>CH₂OH

I

⁵C—o

H

H

C* ^xx lC

dBjhiĄ

po c—€ ^OH

i I

H OH

⁶CH₂OH

I

H ⁵C—O. OH

El l

HO

^c OHH ° i I

c—c i i

H OH

H

pielkością charakterystyczną dla związków optycznie czynnych jest tzw. skręcalność właściwa, tj. kąt, o jaki skręcona zostaje ftaszczyzna światła spolaryzowanego przez roztwór substancji optyczni# czynnej, o stężeniu 1 g w 1 cm³, przy grubości warstwy 1 dm (10 cm), w określonej temperaturze (najczęściej 20°C) i przy określonej długości fali światła. Skręcalność właściwą odnosi się najczęściej do linii D widma sodowego, o długości fali 589,3 nm. Skręcenie może być w prawą stronę, czyli dodatnie (+) lub w lewą, czyli ujemne (—).

Wkręcalności właściwe ważniejszych cukrów przedstawiają się na-ffiępująco: glukoza —* [«]“ = +52,5° (dekstroza); fruktoza — [a]“ = -92,5° (lewuloza); sacharoza -— [«]“ = +66,5°; maltoza

259