Scan27

108 Rozdział 4

unijnych, jest też UE jednym z największych autorów programów rozwojowych w organizacjach międzynarodowych dla krajów rozwijających się. Pomoc przekazywana przez kraje Unii trafia do wszystkich regionów świata i stanowi połowę pomocy zewnętrznej, udzielonej przez UE. Wysiłki te traktowane są jako wyraz solidarności i wsparcia dla tych krajów i obszarów, stając się jednocześnie głównym politycznym wyzwaniem¹⁴. Bezpieczeństwo i dobrobyt w skali globalnej zależą od tego, w jakim stopniu uda się sprostać nowym wyzwaniom, realizując politykę rozwoju. Cele strategiczne europejskiej polityki rozwoju łączą w sobie w sposób kompleksów)^ działania w sferze polityki, gospodarki, tradycji i kultury, tożsamości religijnej i kulturowo-etnicznej Początkiem reform i nowego podejścia do kwestii pomocy i rozwoju był rok 1999 i opracowanie dokumentu dotyczącego Strategii Eliminacji Ubóstwa, natomiast za przełomowy dokument uznaje się Europejską Politykę Rozwoju — przyjętą w roku 2000. Zasady nowej polityki wobec krajów słabo rozwiniętych i obszarów biedy opracowano w oparciu o doświadczenia w udzielaniu pomocy, analizowano zwłaszcza jej efektywność i skuteczność. Polityka rozwoju musi bowiem uwzględniać dynamiczne zmiany w podziale sił w skali świata, nowe układy geostrategiczne, odmienne od dotychczasowych przesłanki natury politycznej, ekonomicznej czy humanitarnej. Nadrzędnym celem strategicznym europejskiej polityki rozwoju jest redukcja ubóstwa z perspektywicznym celem jego stopniowej eliminacji, a następnie przejście do rozwoju. Unia Europejska w realizacji tego nadrzędnego celu chce skupić się na następujących sferach:

•    powiązaniu handlu z rozwojem (zgodnie z hasłem „handel na rzecz rozwoju” - chodzi o otwieranie się rynków UE na import towarów z krajów słabo rozwiniętych);

•    regionalnej integracji i współpracy;

•    wsparciu polityki ekonomicznej na szczeblu krajowym i ponadkrajowym, promowaniu dostępu do świadczeń socjalnych i usług publicznych (powiązanie polityki makroekonomicznej ze strategiami eliminacji ubóstwa i zmniejszenia nędzy, wzmocnienia edukacji, systemów ochrony zdrowia, profilaktyki, inwestycji w kapitał ludzki);

•    rozwój transportu, pełniącego również zasadniczą funkcję dla podstawowych usług społecznych (zwłaszcza w kontekście ich dostępności przestrzennej);

•    bezpieczeństwa żywnościowego (zapewnienie dostatecznej ilości żywności i przyjęcie strategii zapewniających zrównoważony rozwój obszarów wiejskich);

^H II. |;igiolło, Uniii I inv/ni\Lt iro/m wy.•■moi dla brzpieczeństnut europejskuyo, U | H< fun rństtoo nilf‘f/- vntiro//()irr, Icorlii i(iu| ) I /iikiowNlei, M, (ii;|iik, Wiliam i ’<l()(i, ■, .!/•) • budowanie struktur wydolnych instytucji publicznych, rządów prawa, dohn jy»

zarządzania, wzmocnienia państwa¹⁶.

Pojęcie rozwoju coraz częściej używane jest w szerokim kontekście, zarówno społecznym, ekologicznym, kulturowym, a nie jedynie wąsko ujmowanym rozwoju ekonomicznym mylnie, z resztą utożsamianym przez niektórych ze wzrostem PKB. Komisja Europejska w swoim komunikacie z 26 kwietnia 2000 roku zwróciła uwagę na szereg warunków tego, aby wsparcie rozwoju i pomoc przyniosły określony efekt. Proces rozwoju musi uwzględniać (zgodnie z zasadami subsydiarności i dodawalności środków) jak największy udział własny i uczestnictwo kraju otrzymującego pomoc, w tym poprzez udział instytucji, organizacji i członków społeczeństw, które powinny przekształcić się w społeczeństwa o charakterze obywatelskim. Programy unijne powinny być poddane lepszej koordynacji wewnętrznej, natomiast podział pracy i zobowiązania między poszczególnymi uczestnikami -stronami udzielającymi pomocy (państwami UE) rozłożony proporcjonalnie do ich wielkości i potencjału. Polityka Komisji wobec obszarów pozaeuropejskich powinna być skoordynowana, tak by uniknąć wewnętrznych sprzeczności i powtórzeń, nakładania się zadań realizowanych przez poszczególne jednostki organizacyjne. Możliwości instytucji Unii Europejskiej powinny być lepiej wykorzystane, procedura administracyjna uproszczona, poprawione tempo i jakość prac. Postulowano także poprawę relacji i współpracy z organizacjami międzynarodowymi oraz bezpośrednio z krajami, którym udzielano wsparcia, polityka rozwoju miała mieć globalny wymiar. Nadrzędny cel, w postaci eliminacji ubóstwa, może zostać osiągnięty jeżeli nastąpi ukierunkowanie pomocy finansowej bezpośrednio na rzecz najbiedniejszych (preferencja selektywnych programów), nastąpi intensyfikacja dialogu politycznego oraz stopniowe ułatwianie integracji krajom słabo rozwiniętym z gospodarką światową (polityka otwartego rynku, która dopuszcza wymianę handlową na warunkach niesubsydiowanych z krajami rozwijającymi się).

Podsumowanie

W rozdziale IV zaprezentowano instytucjonalne wsparcie dla bezpieczeństwa społecznego na terenie Unii Europejskiej, a także aktywność Unii Europejskiej w stosunku do państw trzecich w zakresie bezpieczeństwa społecznego. Unia Europejska reguluje głównie kwestie socjalne, odnoszące się do problemu dyskryminacji i nierównego traktowania w procesie rekrutacji i zatrudniania pra-

ll.l.l. ni, ■. '/»