skan130

rzone przede wszystkim (lecz nie tylko) w limfocytach (limfokiny) i mono* cytach/makrofagach (monokiny); niektóre z tych ciał czynnych powstają i w⁴ innych komórkach. Należą tu m.in.:

-    interleukiny (których zidentyfikowano dotychczas co najmniej osiemna* ście, oznaczając je symbolami od IL-1 do IL-18). tworzone w aktywowanych limfocytach oraz monocytach/makrofagach (niektóre także w fibroblat* stach, komórkach nabłonka, nawet astrocytach i keratynocytach);

-    interferony (IFN-a i IFN-P tworzone w leukocytach i fibroblastach* IFN-y w aktywowanych limfocytach T);

-    czynnik martwicy nowotworów (ang. tumor necrosis factor, TNF)$ TNF-a (znany także jako kachektyna, tworzony w monocytach/makrofagach* indukuje odczyn ostrej fazy, a więc i gorączkę - por. rozdz.10), TNF-p (zną*» ny także jako limfotoksyna, tworzony przez aktywowane limfocyty T, wyj* wiera działanie podobne do TNF-a);

-    czynniki wzrostowe (ang. growth factors), tworzone przeważnie przeŁ makrofagi zlokalizowane w ogniskach zapalenia przewlekłego, mające duża, znaczenie w procesie chemotaksji oraz procesach odnowy/gojenia ran; ttfi należą m.in. czynnik wzrostu naskórka (ang. epidenmł growth factor, EGĘ,h czynnik wzrostu fibroblastów (mg. fibroblast growth factor, FGF), czynniki wzrostowe transformujące (ang. transforming growth factors, TGFs), czyi#*" nik wzrostowy płytkowopochodny (ang. platelet-derived growth factobg PDGFf,

-    czynnik pobudzający kolonie granulocytów i makrofagów (ang. grantu*' locyte/macrophage colony stimulating factor, GM-CSF).

Chemokiny (ang. chemokines; jest to skrót od „chemoattractant cytoki-nes”) są grupą co najmniej 30 związków inicjujących lub/i nasilających od*-czyn zapalny. Powstają pod wpływem cytokin wyzwalających odczyn ostrej fazy (interleukiny-1, czynnika martwicy nowotworów alfa), a także interferonu gamma oraz czynnika wzrostowego płytkow'opochodnego (PDGFjt Działanie chemokin pobudza interleukina IL-12. Niektóre z chemokin wywierają efekty chemotaktyczne w stosunku do granulocytów obojętnochłon* nych, inne w stosunku do monocytów, granulocytów zasadochłonnych i kwa* sochłonnych oraz limfocytów (w tym i komórek NK). Chemokiny wywie* rają na przebieg odczynu zapalnego wpływ zróżnicowany i znacznie szerszy* niż samo pobudzenie procesu chemotaksji.

Badania nad cytokinami (w znaczeniu ich wykrywania) rozwijają się bardzo szybko; syntetyczne jednak ujęcie znaczenia cytokin w procesie zapalnym (zwłaszcza zaś dokładne określenie ich wzajemnych zależności reguł#¹ cyjnych) wciąż jeszcze jest słabo poznane.

130