str0012

Genetyczne podłoże umaszczenia u owiec

U owiec stwierdzono trzy typy pigmentu: czarna eumeianina, czekoiadowo-brązowa (moorit) eumeianina i brązowoczerwona (łan) feomelanina.

Badania specjalistyczne wykazały, że umaszczenie tan jest warunkowane wytwarzaniem pigmentu feomelaniny. Przykładem tego jest brązowoczer-wony kolor wełny karakułów.

Najczęściej występujące umaszczenia u owiec są klasyfikowane zgodnie z trzema kryteriami: typ pigmentu, wzór koloru i obecność lub brak białych znaków. Wzory kolom składają się bądź z regularnej mieszaniny jasno i ciemno ubarwionych powierzchni ciała, bądź mieszaniny jasnych i ciemnych włókien wełny.

Owce biało umaszczone są zwykle prawie pozbawione pigmentu, ale mogą mieć pigment łan, który w fenotypie ujawnia się ze zmienną intensywnością, od umaszczenia jasnobrązowego do intensywnego czer-wonawobrązowego.

Umaszczenie owiec jest kontrolowane prawdopodobnie przez geny z 11 loci (tab. 6-III).

Locus Agouti odpowiada za białe lub brązowe (tan) umaszczenie i wzory umaszczenia. W locus tym stwierdzono ogółem 16 ałleli kontrolujących zmianę syntezy eumełaniny na syntezę feomelaniny. Niektóre z nich warunkują wytwarzanie pigmentu tylko w poszczególnych partiach ciała, inne wpływają na typ włókien, bądź też oba efekty występują łącznie.

Allel A^wh, będący pierwszym w kolejności dominowania z szeregu alleli z tego locus, wamnkuje białe umaszczenie owiec. Głównym efektem allełu A^wh jest całkowite zahamowanie wytwarzania eumełaniny, podczas gdy feomelanina może być syntetyzowana. Konsekwencją tego może być umaszczenie brązowoczerwone (tan) owiec, w których genotypach jest allel A^wh. Ten typ umaszczenia występuje u owiec rasy french solognot i brązowych (dominujących) karakułów, natomiast o wiele jaśniejsze umaszczenie brązowoczerwone (tan) występuje u owiec islandzkich i welsh mountain. Białe umaszczenie owiec ras wełnistych jest wynikiem selekcji prowadzonej przeciwko umaszczeniu brązowoczerwonemu (tan) u owiec nosicieli allelu A^wh.

Następne geny w szeregu alleli z locus Agouti częściowo hamują syntezę eumełaniny, natomiast allel recesywny A¹' w układzie homozygotycznym umożliwia pełną syntezę eumełaniny.

Niektóre allele z tego locus mają efekt plejotropowy, np. allel A^wh zmniejsza płodność owiec o około 0,15 jagnięcia w miocie i hamuje aktywność seksualną maciorek islandzkich poza normalnym sezonem rozpłodowym.

Locus Brown determinuje syntezę czarnego i czekoladowobrązowego (moorit) pigmentu. Allel typu dzikiego, B^w, warunkuje wytwarzanie czarnej eumełaniny, natomiast recesywny allel, B™ — czekoladowobrązowej eumełaniny.

173