str19

2.1. Tradycje realizmu

zsędzynarodowej w celu realizacji idei bezpieczeństwa zbiorowego jest zatem niemoż-2r*v. istnieją bowiem zbyt duże różnice interesów miedzy państwami.

Wariant drugi to sprawiedliwa umowa społeczna, która prowadzi do wewnętrznej przemiany państw i rewolucji demokratycznej. Wolność i równość wobec prawa wszystkich mieszkańców zagwarantuje, że państwo nic będzie dążyć do realizacji swoich interesów kosztem bezpieczeństwa międzynarodowego. Wszyscy obywatele są wyrazicielami Wspólnej Woli. uosabiającej sprawiedliwość, narodowy interes, i zarazem akceptującej różnice¹.

Sprawiedliwa umowa społeczna Jest rozwiązaniem idealnym, choć w najbliższej przyszłości jedynie hipotetycznym. Rousseau proponuje podjęcie kroków pośrednich, które umożliwią państwom stawienie czoła Hobbcsowskiej logice wojny wszystkich zc wszystkimi za pomocą idei izolacjonistycznego pokoju lub koncepcji nicprowoka-cyjnej obrony. Izolacjonistyczny pokój Jest strategią autarkiczną, właściwą państwom małym, odizolowanym od innych warunkami naturalnymi, takim jak np. Korsyka. Pokój zapewnić mają reformy demokratyczne, przekształcenie państwa w społeczeństwo wolnych farmerów- oraz ograniczenie relacji ze światem do niezbędnego minimum.

Strategia nleprowokacyjncj obrony przeznaczona Jest dla państw dużych, otoczonych silnymi sąsiadami, takimi.jak Polska². Należy więc powołać sprawiedliwą władzę centralną, rozwijać kulturę, naukę, dbać o wykształcenie społeczeństwa oraz umacniać patriotyzm I więzy narodowe, np. przez uroczyste celebrowanie świąt na-

Równowaga sił

Stan natury 1 —► Stan natury 2

Połska —► Nieprowokacyjna obrona

Idealna umowa społeczna

Sprawiedliwa umowa społeczna 2

Rysunek 2.1. Polityka światowa według Rousseau ŹrCdto - Michel W. Dojlf. Wny« ofWar and ftwr Rro&sm. Liberalum. and Sodaliim. New Yotk-loiufcn M»7. WW Norton A Co Inc. #. 141

1

   Rousseau. Umotva społeczna.

2

   Jcan-Jacęucs Rousseau. PoUtical Writlngs. Conlalnlng theSocial Contract. Consideratlons on tlie Gocemment oj Połand. ConsiUutlonal Project Jor CorsL tłum. I oprać. Fredcrick Watkins. Madison 1986. Unlvcrslty of Wisconsln Press. s. 169-183.