Top 6

oddziaływania wychowawczo-lerapeutycznego w odpowiednim klimacie spoleczno-emocjonalnym Pisze o tym sugestywnie min R Millei (1981, s 243), omawiając podobieństwa wychowania i psychoterapii: wychowawca stosuje w wielu sytuacjach zabiegi terapeutyczne, a psychoterapeuta nic tylko leczy słowem, ale coraz głębiej włącza się w proces wychowania, regulując życie teraźniejsze i plany na przyszłość pacjenta Stymulacja rozwoju jego osobowości, nadanie mu społecznie pożądanego kierunku, ożywienie potencjalnych możliwości rozwoju stanowią wspólny cel psychoterapii i wychotuania l psychoterapeuci, i wychowawcy kładą nacisk na fazę wstępną, domagając się klimatu życzliwości i zaufania, odwoływania się do podmiotowości swoich klientów, docierania do ich własnej aktywności, to jest do struktury „ja" i systemu wartości

Jakiekolwiek byłyby zastrzeżenia dotyczące terapii pedagogicznej, nie można - jak sądzę — podważyć wartości tej metody oddziaływania resocjalizującego na kształtowanie i podtrzymywanie właściwego kierunku rozwoju osobowości dzieci i młodzieży z zaburzeniami w społecznym przystosowaniu Chyba jedynie wówczas, gdyby w sposób oczywisty dało się wykazać, że metoda ta w praktyce resocjalizacyjnej instytucjonalnych środowisk wychowawczych przynosi więcej szkód niż pożytku pedagogicznego Na obecnym etapie rozwoju pedagogiki resocjalizacyjnej metodę tę należy uznać za jedną z najbardziej zaawansowanych procedur resocjalizacyjnych, z którą wiążą się nadzieje na bardziej efektywną pracę pedagogiczną instytucji wychowawczo-korekcyjnych dla dzieci i młodzieży w Polsce

Na zakończenie należy przypomnieć, iż podstawowymi celami niniejszego rozdziału były:

—    prezentacja założeń dwóch podstawowych, przeciwstawnych pod wieloma względami, modeli diagnozowania oraz postępowania terapeutycznego w wychowaniu resocjalizującym instytucjonalnym;

—    wykazanie związku przedmiotu diagnozy oraz terapii wychowawczej, której dobór nie może być arbitralny, ale celowy, świadomy oraz uzasadniony w ramach koncepcji teoretycznej

Decydując się na przedstawioną wyżej interpretaq'ę teoretyczną problemu diagnozy i terapii wychowawczej, celowo pominąłem rozmaite odmiany terapii, choćby takie, jak psychodrama czy socjodrama, które zostały omówione w innych, bardziej obszernych opracowaniach (Cza-pów 1969) Pominąłem także modne obecnie odmiany procedur, takie jak „analiza transakcyjna" czy „psychoterapia systemowa", bowiem ich stosowanie wymaga specjalnych warunków, które - w moim przekonaniu — nic zawsze mogą być spełnione w zamkniętym środowisku wychowawczym placówek resocjalizujących (Harris 1973, Watzlawick i im 1979)

Moją intenq'ą było jedynie zapoznanie Czytelnika ze sposobami myślenia pedagogicznego charakterystycznego (w odniesieniu do problemu diagnozy i terapii wychowawczej) dla dwóch przeciwstawnych podejść czy paradygmatów funkcjonujących w naukach społecznych, a przede wszystkim - w pedagogice i psychologii resocjalizacyjnej

3.3. DIAGNOZA EFEKTYWNOŚCI RESOCJALIZACJI JAKO PROBLEM BADAWCZY

Diagnoza przebiegu i efektywności resoqalizacji jest jedna z odmian badania rzeczywistości wychowawczej i została zaliczona do tzw badań ekspertalno-ewaluacyjnych intensywnie rozwijających się w krajach zachodnich Badania tego typu prowadzi się w nadziei znalezienia i opisania czynników mających największy wpływ na przebieg skutecznej resocjalizacji w instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych środowiskach wychowawczych-

Badanie ekspeitalno-ewaluacyjnc jest procedurą diagnostyczną, pozwalającą przy użyciu standardowych metod i technik badawczych odpowiedzieć na pytanie, który ze zbioru badanych, wdrożonych do realizacji programów resocjalizacji jest lepszy i pod jakimi względami Z uwagi na konieczność wartościowania we wspomnianych badaniach nazywa się je także po prostu „ewaluacyjnymi".

Zgodnie z dotychczasowymi ustaleniami teoretyków i badaczy skuteczności resocjalizacji cwaluacja jest procedurą mającą oszacować stopień odniesionego sukcesu w realizacji wcześniej zamierzonego celu wychowawczego, społecznego, terapeutycznego (Nguyen 1975)

Badanie ewaluacyjne przebiega zwykle etapowo i obejmuje następujące fazy:

1    Określenie celów działania będącego przedmiotem szacowania.

2    Ustalenie kryteriów pomiaru sukcesu i porażki w działalności

3. Wyjaśnienie sukcesu lub porażki wychowawczej, terapeutycznej, resocjalizacyjnej w kategoriach operacyjnych.

4 Sformułowanie propozycji i rekomendacji praktycznych dotyczących projektowanych zmian, jakich należy dokonać w celu poprawy istniejącej sytuacji (celem zwiększenia efektywności resocjalizacyjnej) Chcąc porównywać skuteczność rozmaitych programów, strategii i procedur resocjalizacyjnych, należy uprzednio:

1 Określić istotne składniki programu resocjalizaq'i z punktu widzenia ich znaczenia w realizowanym modelu rcsoq'alizacji

137