Untitled94

nie zalecić znakomitą, chociaż bardzo trudną w sposobie argume monografię M. Blauga pt. „Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektyw^^ Odmienny sposób myślenia ekonomistów reprezentujących ^C porównywane szkoły można przedstawić w 10 następującychpunkt^

Ekonomia klasyczna (koniec XVIII i początek XIX w.)

1.    Ekonomia klasyczna była zbudowana na paradygmacie teorii wartości opartej na pracy, który określa treść wszystkich kategorii ekonomicznych tej szkoły myślenia.

2.    Renty, zyski i place, zgodnie z teorią wartości, są potrąceniem z wartości produktu pracy wykonywanej w rolnictwie, przemyśle, transporcie, handlu itp.

3.    Prawo rządzące przyrostem ludności utrzymuje płace realne w granicach biologicznego minimum konsumpcji, gdyż wzrost lub spadek płac realnych w stosunku do wymaganego biologicznego minimum prowadzi w długim okresie do zmniejszenia lub zwiększenia przyrostu naturalnego ludności.

4.    Zyski, jako rezydualna część wartości produktu społecznego, wykazują w długim okresie tendencję malejącą. Towarzyszą temu pogłębiające się nierówności w podziale dochodów między różne grupy ludności i klasy społeczne (właściciele ziemscy, przedsiębiorcy i robotnicy).

Ekonomia neoklasyczna (druga połowa XIX w. i pierwsze ćwierćwiecze XX w.)

1.    Ekonomia neoklasyczna zbudowana jest na paradygmacie teorii produkcyjności krańcowej trzech czynników produkcji: ziemi, kapitału i pracy.

2.    Renty, zyski i płace są wynagrodzeniem czynników produkcji, tzn.

ziemi, kapitału i pracy, wykorzystywanych w procesie wytwarzania dóbr i usług materialnych i niematerialnych.

3.    Prawo popytu i podaży pracy na konkurencyjnym rynku powoduje, że płaca realna dąży do zrównania się z produkcyjnością krańcową pracy i wyznacza w ten sposób granicę opłacalnego wzrostu zatrudnienia w przedsiębiorstwach.

4. Zyski, renty i płace kształtują się proporcjonalnie do krańcowych produkcyjności kapitału, ziemi i pracy. Podział dochodów jest więc sprawiedliwy, gdyż w pełni odpowiada to faktycznemu wkładowi każdego czynnika w proces tworzenia dochodu narodowego.

¹ M. Blaug, Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, PWN, Warszawa 1994

5 Długofalowy rozwój gospodarczy ze względu na spadkową tendencję zysków będzie napotykał rosnące trudności, co w skrajnym przypadku może doprowadzić do sekularnej stagnacji. Postęp techniczny może jednak przezwyciężyć stagnacyjne tendencje wynikające z samych proporcji podziału wytworzonego dochodu społecznego.

6. Gospodarka rozwija się nierównomiernie. Wydajność pracy w pewnych dziedzinach rośnie szybciej, w innych wolniej, w zależności od stopnia specjalizacji i pogłębiania społecznego podziału pracy.

7. Na rynku działa prawo „niewidzialnej ręki”, która reguluje społecznym podziałem pracy. Rynek, za pośrednictwem działania prawa popytu i podaży, zachęca do zwiększenia produkcji opłacalnej i ogranicza lub wręcz eliminuje podaż produkcji nieopłacalnej.

8.Ekonomia klasyczna formułuje przybliżone ujęcie ładu gospodarczego kształtowanego za pośrednictwem wolnej konkurencji nieskrępowanej działalnością państwa.

9- Zadaniem ekonomii jest badanie związków przyczynowo-skutkowych między różnymi zjawiskami w procesie długofalowego rozwoju gospodarczego kraju.

5. Brak zainteresowania problemami wzrostu gospodarczego. Analiza funkcjonowania gospodarki ograniczona została do warunków statycznych, tzn. przy niezmienionych zdolnościach produkcyjnych gospodarki narodowej i niewystępowaniu postępu technicznego.

6.    W gospodarce statycznej, bez postępu technicznego, działa praw'o malejącej krańcowej produkcyjności czynników produkcji. Wówczas zwiększenie nakładu jednego czynnika tworzyć będzie coraz mniejszy przyrost produkcji.

7.    Na potrzeby precyzyjnej analizy modelowej zakłada się koncepcję doskonalej konkurencji. Jej mechanizm utrzymuje wszystkie podmioty gospodarcze w sytuacji idealnej równowagi, gdyż wszelkie odchylenie się od tego stanu uruchamia natychmiastowy mechanizm korygujący, który przywraca naruszoną równowagę.

8.    Ekonomia neoklasyczna tworzy wyidealizowany obraz funkcjonowania wszystkich podmiotów gospodarczych, które kierują się bądź zasadą maksymalizacji użyteczności (zadowolenia), bądź też zasadą maksymalizacji zysków.

9.    Badania teoretyczne ograniczają się do analizy związków funkcjonalnych w konstruowanych modelach prezentowanych w układzie dwuwymiarowym bez uwzględnienia czynników czasu.

171