wesele dymitra samozwańcaV

$ 6

Religia i semiotyka

, iron gry poleg.ll.!.... tym. W prowadz.t on dialog z dwi_{enia s}polScian.i: rosyjski . polska - by tak rzec, n.us.al mów*

^P h jęzckach, przy czym nick.cdy zdarzało «... s,_v czyn.ć _t0 jednocześnie! kiedy ten sam tekst byt adresowany do dwóch róż. ńvcl. audytoriów, zakładających zasadniczo odmienną percepcją W tsKiązku 7. rvm ten sam tekst musiał być odczytywany w dwóch różnych językach semiotycznych t rezultaty takiej lektury okazyw_a. |y się odmienne (por. w związku z tym: Uspienski), 1976).

Jako ilustracja powyższych konstatacji może służ.yc ślub Dymitra Samozwańca i Maryny Mniszchówny oraz koronacja Maryny w Moskwie S maja 1606 roku. Zbadanie tego wszystkiego, co się przy tym zdarzyło, w oczywisty sposób demonstruje semiotyczny charakter mitorwórstwa Samozwańca; zarazem, jak zobaczymy, dro biazgowa analiza tego zdarzenia pozwala ujawnić mitotwórczy cha rakter zachowania nie tylko samego Dymitra Samozwańca, lecz również innych postaci z dziejów Rosji.

«>

Należy zacząć od tego, że w pewnym sensie Dymitr i Maryna juz wcześniej byli małżonkami - z punktu widzenia kościoła katolic

kiego.

Rzeczywiście, pół roku przedtem, 29 listopada 1605 roku według nowego stylu (19 listopada według starego stylu) w Krakowie odbył się ślub Dymitra z Maryna Mniszchówną zgodnie z obrzędem katolickim, przy czym Dymitra zastępował jego posei Afanasij W łasjew; obrzędu zaślubin dokonał kardynał Bernard Maciejowski (zob. opis ceremoniału: R1B, 1, kol. 51-72; por. Titow, 1906, s. 37-

-140; inny wariant tego samego tekstu: Niemcewicz, 2, s. 286-292).

Z rosyjskiego punktu widzenia obrzęd ten mógł być traktowany jako zaręczyny - sam Dymitr Samozwaniec w „instrukcji”, jakiej udzielił swemu sekretarzowi Janowi Buczyńskiemu, który jesicnią 1605 roku przybył do Polski, aby negocjować z ojcem narzeczonej, mówił nie o „zaślubinach”, lecz o „zaręczynach” (SGGD, 2, nr 105, s. 229). Fakt zaręczyn z posłem narzeczonego miał przy tym precedens na Rusi: w 1494 roku w Moskwie odbyły się zaręczyny księżnej Jelcny Iwanowny (córki Iwana 111 i Zofii Paleolog) i wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka, którego repre-zentował jego poseł; znamienne, że w ceremonii zaręczyn uczestni-