Łacina

46

Stopniowanie przysłówków

1.    Comparativus przysłówka równa się komparatiwowi przymiotnika dla rodzaju nijakiego.

2.    Superlativus przysłówka tworzymy zastępując końcówkę gen. sing. superlatiwu przymiotnika -i końcówką -e.

Positivus	Comparativus	Superlativus
clare - sławnie	clarius	clarisslme
late - szeroko	latius	latisslme
pulchre - ładnie	pulchrius	pulcherrune
acrlter - ostro	acrius	accrrifnc
feliclter - szczęśliwie	felicius	felicisslme
Nieregularne stopniowanie przysłówków
benc - dobrze	melius	optlme
małe - źle	peius	pcsslmc
magnoperc - bardzo	magis	maxlmc
parum - mało	minus	minlme
multum - wiele	plus	plurimum
diu - długo	diutius	diutissune

Ćwiczenia

1.    Utwórz wyrażenia: ukarany niewolnik, uwolniony człowiek, oddalona jaskinia, przewiezione zwierzę; odmień je przez przypadki.

2.    Utwórz comparativus i superlativus przysłówków utworzonych od następujących przymiotników: miner, acer, accuratus, brem, certus, diligem, felix, gravis.

3.    Przetłumacz: Poloni multa bella cum inimicis felicisslme gerebant. Alexander Philippi filius, ab Aristotele, clarissńno philosópho illius tempóris, litteris diligentissime instituebatur. Librum tuum legi quam diligcntisslme potui; accurate et diligenter adnotavi, quae celerlter mutari debent. Cicero ad amicos saepisslmc scribere solebat. Poetam ab omnibus incólis diu exspectatum salutamus. Domos a claro viro aedificatas videmus. Pueri de officiis suis monlti non parent. Galii, qui fortisslme pugnaverant, a Caesare vincebantur. Cn. Martius cognomen Coriolanus accipiebat, quoniam oppldum Coriólos virtute sua ceperat. IIelvetii opplda vicosque, quos inccnderant, restituerunt. Consilium quod pater dederat, filio non placebat. Quidquid noblle et praestans Romani apud illos populos, quibuscum bcllum gerebant, iiwcnćrant, id Romam importabant. Aestate iucundius est habitare ruri quam i n urbe. Livius pulcherrlme fabulas Romanorum narravit. Nemincm cap-livabunus, nisi iure victum.

4. Przetłumacz zwroty i sentencje: Vitam saepius regit fortuna, quam sapientia. Non intellecti nulla est curatio morbi. Graecia capta ferum victórcm cepit et artes // ińtulit agresti Latió. Serius aut citius sedem properamus ad unam.

Uwaga. Ostatnie dwa zdania są wierszami (heksametr), zasady czytania wiersza łacińskiego omówione są na s. . Należy akcentować zaznaczone sylaby.

LECTIO DUODECIMA

De Ciceronis itinenbus

M. Tullius Cicero, oratorum Romanorum clarissimus, natus est Arpini, qui loeus in Latio non longe a Roma situs est. Ibi cum Quinto fratre puerilem aetatem egit. Sed eorum pater, vir satis opulentus et eruditus, filios suos ab optunis magistris educari cupiens, Arpino Romam dcmigravit. Itaque Marcus eiusque frater a clarisslmis magistris eruditi atque educati sunt. Dcniąue toga virilis a Marco sumpta est et iuvenis in foro vcrsari et causas agere cocpit. Postea in Graeciam profectus est. Athenis nobilissimorum philosophorum vcrba audiebat. Postea tota fere provincia Asia ab co visitata est. Deindc Rhodum venit ibiquc artis oratoriae studiis operam dedit. Bennio post Romam revcrtit et brcvi tempórc magnam eloqucntiae laudem consecutus est. Deinde quaestor fuit Lilybaei in Sicilia. Eo tempórc Syracusas vcnit ibique Archimedis sepulerum a Syracusanis ignoratum invcnit. Postea aliquot annos Romae vixit; multum et in foro et in senatu versatus est, etiam consul creatus est. Nequc odium civium vitavit, nam ab inimicis accusatus sua sponte ex urbe in Graeciam discessit. Paulo post a civlbus rcvocatus Romam ingressus est.

Post Caesaris victoriam Tusculi habltans omne tempus atque operam studiis litterariis dedit. Post Caesaris mortem in M. Antonium acerrimc invectus crat; ob cam causam ab eius militibus occisus est.

iler, itinćris n - podróż, droga nascor, -sci, natus sum - rodzić się, powstawać

longus, -a, -um - długi, daleki situs, -a, -um - położony cum (z abl.) - z (kim, czym)

frater, -tris m - brat puerilis, -e - młodzieńczy actas, -atis / - wiek ago, erc, egi, actum - pędzić, działać, prowadzić

is, ca, id - ten, ta, to