00016

wspólnoty (co posiada pewne cechy podobieństwa z Gadamerowską ideą tradycji interpretacyjnej). Jaki rodzaj gwarancji może zapewnić wspólnota? Sadze że zapewnia gwarancję co do faktów. Nasz gatunek zdołał przetrwać dzięki przypuszczeniom, które okazały sie statystycznie owocne. Edukacja polega na mówieniu dzieciom, jakie przypuszczenia okazały się w przeszłości owocne. Messer, Feuer, Scherer, Licht - istflirklei-ne Kinder nicht! Nie baw się zapałkami i nożami, bo mozesz sobie zrobić krzywdę: jest to przypuszczenie prawdziwe, jako ze wiele dzieci powzięło przypuszczę-nie przeciwne i przypłaciło to życiem.

Sądzę, że chociaż wspólnota nie miała racji, to jednak okazała rozsądek, mówiąc Leonardowi, iż skakanie ze szczytu wzgórza z przypiętą do pleców parą skrzydeł jest niedorzeczne, ponieważ hipotezę tę sprawdził już Ikar i poniósł klęskę. Być może, gdyby nie utopia Leonarda, potomność zaprzestałaby marzeń o lataniu, lecz stało się ono dla człowieka możliwe, kiedy pomysł Leonarda na obrotowy element nośny znalazł swą rea-Lzację w śmigle Huygensa i połączył się z pomysłem na sztywne skrzydło podtrzymywane siłą aerodynamiczną zwaną „ciągiem”. Dzięki temu ludzkość widzi dzisiaj w Leonardzie wielkiego wizjonera, to jest człowieka zastanawiającego się - w swoim czasie nierealistycznie i na podstawie fałszywych przesłanek — nad przedsięwzięciem, które później okazało się realne. Nazwanie go utopijnym geniuszem oznacza jednak, że ludzkość ma świadomość, iż w pewnym rzeczach miał rację, a w innych grubo się mylił.

Rorty zasugerował, że śrubokręta można użyć do wkręcania śrub, do otwierania tekturowego pudła i do drapania się wewmątrz ucha. Nie dowodzi to jednak, że wszystko jest dozwolone, tylko że na przedmioty można patrzeć przez piyzmat wykazywanych przez nie cech

istotnych (odnośności). Jednak śrubokręt może byt tak że czarny, ta cecha nie jest istotna ze względu na żaden cel (chyba że chcę poskrobać się w ucho na uroczystym bankiecie, na którym obowiązują fraki). Nie mogę również zaklasyfikować śrubokręta do przedmiotów okrągłych, ponieważ nie wykazuje cechy okrągłości. Za rele-wantne bądź istotne możemy uznać tylko te cechy, które potrafi wykryć (jako relewantne bądź istotne) zdrowy na umyśle obserwator - nawet jeżeli do tej pory pozostały niewykryte - i potrafimy wyodrębnić tylko te cechy, które wydają się doskonale relewantne z punktu widzenia danego celu.

Często postanawiamy uznać za istotne pewne cechy, na które wcześniej nie zwracano uwagi, gdy chcemy użyć przedmiotu do celu, do którego nie był cxplicitt zaprojektowany. Oto przykład Luisa Prieto: metalowa popielniczka została zaprojektowana jako pojemnik (i w tym celu posiada własność wklęsłości), ale ponie waż jest także przedmiotem twardym, w pcw nv eh oko licznościach mogę jej użyć w charakterze młotka ą z pocisku. Śrubokręt można włożyć do dow olnego zag ę bienia i obrócić, a zatem można go użyć także do drapania się w uchu. Jest jednocześnie zbyt długi, aby się mm posługiwać z wymaganą precyzją, oraz niebezpiecznie ostry, i z tej racji na ogół powstrzymuję się o wprowa dzania go do własnego ucha. Lepiej nadaje się o te^ krótka wykałaczka z końcem owiniętym watą. Oznacza to, że prócz odnośności niemożliwyc istnie ją także odnośności obłąkane. Nie mogę użyć śrubokręta jako popielniczki. Mogę użyć papierowego kubka jako popielniczki, lecz niejako śrubokręta. Mogę użyć zwykłego edytora tekstów do wypełniania deklaracji podatkowej - tak zresztą robię - ale tracę przez to mnóstwo pieniędzy, ponieważ przeznaczony do tego celu arkusz kalkulacyjny byłby dokładniejszy.