0000046 (8)

492    Urazowe uszkodzenia narządu ruchu

zadła pobocznego i przedniego więzadła krzyżowego (”the unhappy triad” wg 0’Donoghue).

Z wyjątkiem ciężkich przypadków', w których doraźnie zdecydowane rozpoznanie jest możliwe, jak oderwanie pobocznego więzadła z oddaleniem się końca od łożyska, oderwanie przedniego więzadła krzyżowego z przemieszczeniem się końca między powierzchnie stawowe (wg zdjęcia rtg), w których doraźna interwencja chirurgiczna jest wskazana, wszystkie inne wewnętrzne obrażenia kolana próbujemy leczyć zachowawczo.

Leczenie polega na nakłuciu stawu, usunięciu krwiaka, przepłukaniu stawu ^,/a^<lo nowokainą, unieruchomieniu w wyproście lub nieznacznym zgięciu (szyna lub tutor gipsowy nałożony na elastycznej opasce bądź elastyczna opaska) oraz systematycznym ćwiczeniu mięśnia czworo-głowego (czynne unoszenie kończyny w ciągu pięciu minut co godzinę). Jeżeli obciążanie nie jest bolesne, chory może chodzić już następnego dnia, nie zaniedbując wspomnianych ćwiczeń mięśnia czworogłowego.

b. Pourazowe zapalenie kolana (Synovitis traumatica)

Każdy uraz kolana wywołuje naczynioruchowc zmiany w maziówce. Wysięk i przesięk wypełnia jamę stawową, rozcieńcza maź stawową, zwiększa napięcie torebki i więzadeł, pogarsza odżywianie chrząstek stawowych i zaburza czynność stawu. Jeżeli w czasie urazu ulegną rozdarciu naczynia krwionośne, jama staw-owa wypełnia się krwiakiem, który jako obce ciało drażni maziówkę i wywołuje jej przerost. Jeżeli krwiak r.ie zostanie wcześnie usunięty, powoduje odkładanie się włóknika na powierzchniach stawowych, powstawanie zrostów i trwałą niewydolność stawu.

W większości przypadków’ świeżych udaje się przy pierwszym badaniu rozpoznać podstawmwe obrażenia, złamanie, oderwanie lub zaklinowanie łąkotki, naderwanie lub oderwanie więzadła lub tp. Jeżeli rozpoznanie udało się ustalić, celem doraźnego postępowania jest zabezpieczenie obrażenia podstawowego zachowawczo łub operacyjnie, np. rozklino-wanie łąkotki, ustawienie kończyny w wyproście, opróżnienie jamy stawmw⁷ej, przepłukanie jej now⁷okainą, nałożenie na staw lekko uciskowego opatrunku (opaska elastyczna na wacie), unieruchomienie kończyny w łusce gipsowej lub w okrężnym opatrunku gipsowym lub zastosowaniu miernego osiowego wyciągu i oziębienie okolicy stawoi (worek z lodem) w ciągu 1—2 dni.

Wielu autorów dopiero po cofnięciu się objawów podrażnienia stawu (2—4 dni) przystępuje do naprawiania podstawowej szkodv (przyszycia na miejsce oderwanego więzadła). Jeżeli chirurgiczna interwencja nie jest przfewidziana, chory rozpoczyna czynne systematyczne ćwiczenia mięśnia czworoglowego, unoszenie kończyny unieniehomionej w opatrunku, co godzinę w ciągu pięciu minut, oraz w miarę niebolesności chodzenie o kulach bez obciążania kończyny. Okres unieruchomienia kończyny zależy od rodzaju obrażenia podstawowego: w oderwaniu łąkotki lub naderwaniu więzadeł okres ten wynosi 4—6 tygodni, w mniejszych obrażeniach — ok. 3 tygodni. Obciążenie kończyny w opatrunku gipsowym dopuszczalne jest po 3 tygodniach od urazu.

Po tym okresie zdejmuje się opatrunek ustalający i rozpoczyna stosowanie ciepła i czynne ćwiczenie ruchów zginania i prostowania bez obciążania kończyny. Jeżeli wysięk pojawi się ponownie i nie cofa samoistnie, należy go usunąć nakłuciem.

Pełne obciążenie nie unieruchomionej kończyny jest dozwolone, gdy mięsień czworogłowy odzyska pełną wydolność i zapewmia stabilizację stawu (Łuck, Łukasik). Podjęcie pełnej funkcji przy niewydolnym mięśniu czworoglowym prowadzi do przewlekłego zapalenia i przerostu maziówki.

c. Obrażenia więzadeł kolana (uwagi ogólne)

Więzadła mają zasadniczo rolę stabilizującą staw, zarówno w jego funkcji statycznej jak dynamicznej i ich wydolność jest jednym z podstawowych warunków wydolności kończyny. Anatomiczna budowa więzadeł pobocznych, jak i krzyżowych jest wobec wielostronności ich funkcji tak złożona, że odtworzenie ich w całości drogą chirurgiczną nie jest możliwe. Możemy odtworzyć tylko jedną lub niewiele z ich składowych i to nie zawsze najważniejszą. Powyższe fakty prowadzą do wniosku, że świeże uszkodzenie więzadeł krzyżowych i obocznych, ich oderwanie i przerwanie, należy leczyć chirurgicznie doraźnie, zanim końce ich skurczą się i zbliznowacicją, gdyż jedynie w tym okresie istnieją warunki do ich anatomicznej rekonstrukcji. Zasada ta odnosi się do uszkodzeń, w których przemieszczenie końców uniemożliwia anatomiczne wygojenie sposobem zachowawczym. Ma to miejsce w tych przypadkach, w których w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym istnieje nieprawidłowa ruchomość stawowa.

Późne przyszycie oderwanego lub zeszycie przerwanego więzadła daje lepsze wyniki czynnościowe niż jego plastyka, która usuwa częściowo niewydolność więzadła, nigdy jednak nie zastąpi jego pełnej czynności i o tym należy chorego uprzedzić przed wykonaniem zabiegu.

W plastykach więzadeł zaznaczają się obecnie dwa kierunki. Jedni