116

116 Jerzy Bartmiński, Styl potoczny

Dodaje przy tym: „Takie znaczenie wyrazu demokracja sprecyzowałem sobie na podstawie swego potocznego [podkr. moje - J. B.] doświadczenia językowego” (Bogusławski, Język w słowniku, 1988, s. 73).

W sytuacji komunikacji językowej nierzadko domagamy się od rozmówcy, by swoją wypowiedź przełożył z połskiego na nasze, opowiedział rzecz swoimi słowami, mówił łudzkim językiem. Używając takich zwrotów frazeologicznych, mamy na myśli właśnie użycie stylu potocznego do ekspli-kacji wypowiedzi trudniej zrozumiałych. Wyrażenia nasze, swoje, ludzki wskazują na to, że styl potoczny opiera się na zasadzie naturalności i przy-stawalności do najbliższych człowiekowi doświadczeń.

Do takiego sposobu pisania zmierza język prasy wysokonakładowej, adresowanej do najszerszych kręgów czytelniczych. Redaktor najpoczytniejszego dziennika, jakim od 1989 roku jest „Gazeta Wyborcza”, stwierdził w wywiadzie: „Pragniemy do religii i Kościoła podchodzić poważnie, w sposób naturalny, pisząc zwykłym codziennym językiem - nie «Ojciec Święty*, lecz po prostu papież, nie że premier przyjął «Przenajświętszą Eucharystię*, lecz Komunię świętą itd., itd. Czytelnik [...] powinien odnosić wrażenie, że pisze się do niego po ludzku, normalnie - o każdej sprawie” (Krzysztof Śliwiński, wywiad dla „Przekroju”, 1989, nr 2321/ 2323, s. 39).

Styl potoczny

- centrum systemu stylowego języka

Styl to pewien rozpoznawalny i uporządkowany inwentarz środków, zintegrowany przez zespół określonych zasad i wyposażony w określone wartości, do których należy wiedza o świecie, określona racjonalność, swoisty obraz świata, intencje komunikacyjne. Język nazywany zwykle potocznym spełnia kryteria stylu językowego, wykazuje charakterystyczne (co niekoniecznie znaczy - nieznane innym stylom) cechy zarówno na poziomie wartości, jak ich językowych eksponentów. Powiemy o nich dalej. Styl ten zajmuje pozycję centralną w systemie stylów językowych, takich jak artystyczny, urzędowy czy naukowy, by wymienić tylko najważniejsze (Furdal, 1973; Bartmiński, 1981; 1991; Wilkoń, 1987). Dominacja stylu potocznego nad pozostałymi polega nie tylko na tym, że jest to styl przyswajany jako pierwszy w procesie akwizycji języka, że jest używany najczęściej, przez największą liczbę osób, w najróżniejszych sytuacjach życiowych, ale przede wszystkim na tym, że zawiera on zasób podstawowych form i sensów i że utrwala elementarne struktury myślenia i percepcji świata związane z elementarnymi potrzebami człowieka w elementarnych sytuacjach egzysten- r