335

A HibUl. IM1U.1 ,Vv»«    :i>, r ), buui :uO

ISBN D4H1II ł-7. © l>. »N TOS >«}

11 2 SOLWATACHA JONÓW    335

informacji o zachowaniu się jonów w roztworze. Między innymi na ich podstawie można obliczyć stopień dysocjacji.

Inną cechą charakterystyczną roztworów elektrolitów jest to. że wykazują one większe obniżenie prężności pary. większe podwyższenie temperatury wrzenia oraz większe obniżenie tcmpeiaiury krzepnięcia w odniesieniu do czystego rozpuszczalnika, niżby to wynikało ze wzorów (l0.38)-( 10.40). Pochodzi to stąd. ze posługując się wymienionymi wzorami stężenie substancji rozpuszczonej, wyrażone w molach na litr, odnosimy do niczdysocjowancgo elektrolitu. Wspomniane tutaj efekty zależą natomiast od liczby samodzielnych indywiduów chemicznych, obojętnych cząsteczek oraz jonów dodatnich i ujemnych wprowadzonych do roztworu. Liczba ta wzrasta wskutek dysocjacji elektrolitycznej Rozpuszczając na przykład 1 mol NaC'1 w wodzie, wprowadzamy do roztworu 1 mol jonów Na* i I mol jonów Cl . występujących w roztworze jako samodzielne cząstki, a więc łącznic 2 mole cząstek.

Każdy rodzaj jonów obecnych w roztworze wykazuje swoje charakterystyczne reakcje. niezależnie od lego. jakie jony przeciwnego znaku znajdują się w roztworze. Jony chlorkowe Cl tworzą na przykład charakterystyczny osad z azotanem srebra, a właściwie z jonami Ag*, bez względu na to. jaki kation znajduje się w roztworze. Reakcja ta pozwala na wykrycie jonów chlorkowych w roztworach: MCI. NaCI. CaCI.. AlCIi itd. Takie niezależne zachowanie się jonów pod względem chemicznym ogromnie ułatwia analizy chemiczne w roztworach elektrolitów. Można w nich bowiem wykrywać osobno kationy i osobno aniony.

Najczęściej spotykanym rozpuszczalnikiem elektrolitów w przyrodzie i w laboratorium jest woda Spowodowało to. że rozwój pojęć dotyczących fizykochemii elektrolitów oparty by! na badaniach roztworów wodnych. 7. biegiem czasu zaczęto jednak w chemii nieorganicznej badać zachowanie się elektrolitów w cieczach nicwudnych. np. w ciekłym amoniaku. be/w\>dnym kwasie siarkowym lub octowym, w skroplonym ditlenku siaiki, w rozpuszczalnikach organicznych itd. Porównanie wyników uzyskiwanych dla rozlwx>-rów wodnych i niewodnych pozwoliło na sformułowanie szeiegu uogólnień, zwłaszcza uogólnień dotyczących reakcji kwasowo-zasadowych. Okazało się mianowicie, że również w roztworach niewodnych mogą zachodzić reakcje wykazujące wyraźne analogic do reakcji kwasowo-zasadowyeh zachodzących w środowisku wodnym. Dotyczy to zarówno roztworów w rozpuszczalnikach protonowych, o cząsteczkach zdolnych do przyłączania lub oddawania protonów, jak również w rozpuszczalnikach aprotonowych. które tej właściwości nic wykazują. Po wprowadzeniu odpowiednich definicji kwasu i zasady wszystkie te reakcje dogodnie jest sklasyfikować jako reakcje kwasowo-zasadowe.

11.2. SOLWATACJA JONÓW

Rozpuszczanie się jakiejkolwiek substancji w wodzie lub w innej cieczy możliwe jest tylko wówczas, gdy oddziały wania pomiędzy cząsteczkami substancji rozpuszczonej a cząsteczkami rozpuszczalnika są dostatecznie silne. Energia tych oddziaływań musi być większa niż energia oddziaływań pomiędzy cząsteczkami substancji lozpusz