384

384

25. OCHRONNIKI

przy czym: t/_ip, U_tw — znamionowy poziom izolacji dla przepięć piorunowych i łączeniowych; U_cp, — poziom ochrony od przepięć piorunowych i łączeniowych.

Przy przepięciach łączeniowych wymiga się mniejszego współczynnika bezpieczeństwa ze względu na stosunkowo niewielkie slromości przepięć. Przepięcie pojawiające się na chronionym urządzeniu, różni się tylko nieznacznie od przepięcia występującego na odgromniku.

Dobór klasy zwarciowej polega na sprawdzeniu, czy prąd wyłączeniowy symetryczny w nrejscu zainstalowania odgromnika nic jest większy niż określony dla danej klasy (tabl. 25.1).

Dmę techniczne niektórych odgromników zaworowych polskiej produkcji zestawiono w tabl. 25.4.

Tablica 25.4. Dane techniczne niektórych polskich odgromników zaworowych

Typ odgromnika	Uf kV	Napięcie zapłonu — maksymalna wartość szczytowa w kV			Napięcie obniżone U„ w kV przy I„w		Klasa zwarciowa
		u„		uc	5 kA	10 kA
GZA 7,5	7,5	26	_	30	26	..
GZA 18	1S	61	-	70	51	-	-
GZA 25	25	85		98	85	-	-
GZSC 7,5	7,5	25		29	—	26	_
GZSC 18 '	13	60	-	69	-	61,5	-
GZSC 24	24	80	-	92		81,5	-
GZSU 7,5	7,5	23	“	26,5	~	23 ■	B
G2SB 18	18	55	—	63,5	-	55	B
GZSR 24	24	73		84,5	-	73	B
CZSB 25	25	76		SS	-	76	B
OZSB 36	36	110	-	129	—	110	B
GZS8 60	60	183	”	210	“	183	C
GZSB 96	96	293	293	337	—	293	C
GZSMA 60	60	170	_	197	—	170	B
GZSMA 97	97	274	274	318	-	274	B
GZSMA 196	196	550	550	630	—	550	B
GZSMW 96	96	240	250	276	-	240	A
GZSMW 198	198	495	515	590		495	A A

Przykład 25.1.

Dobrać odgromnik od ochrony uzwojeń transformatora 110/15 kV i jego punktu gwiazdowego. W sieci 110 kV mogą się pojawiać przepięcia łączeniowe na skutek wyłączenia nic obciążonej linii, /.namłonowe napięcia probiercze piorunowe dla punktu gwiazdowego transformatora wynosi 270 kV (wg danych fabrycznych). Prąd wyłączeniowy symetryczny po stronie HO kV wynosi 26 kA, a po stronie 15 kV — 15 kA.

Rozwiązanie

Do ochrony uzwoję & strony 110 kV należy zastosować odgromniki o najwyższym napięciu roboczym co najmniej 96 kV (tabl. 25.2). Ponieważ odgromniki mają chronić zarówno przed przepięciami piorunowymi, jak i łączeniowymi, należy dobrać odgromniki typu ciężkiego o znamionowym prądzie wyładowczym 10 kA (tabl. 25.3), a więc odgromniki GZSMW lab GZSMA.

Wg danych w ubl. 25.4 poziom ochrony odgromnika GZSMW 96 od przepięć piorunowych U_gp =

=    j²⁷^- = 240 kV, a odgromnika GZSMA 97--= 276 kV.

25.1. ODGROMNIKI ZAWOROWE

385

Poziom znamionowy izolacji od przepięć piorunowych Ui_P (tubl, 46.2) wynosi 450 kV. A więc współczynniki bezpieczeństwa będą następujące:

- dla GZSMW h_lt =    = 1,87 > 1,3

- dla GZSMA fc„ =*    = 1,63 > 1,3

276

Ponieważ wg [25.61, dla urządzeń o napięciu znamionowym do 220 kV nie wymaga się prób napięć ciem łączeniowym, stwierdzić można, że oba odgromniki spełniają wymagania. Wybór zależy od wytrzymałości zwarciowej odgromników, a więc od ich klasy zwarciowej. Na podstawie tabl, 25.1 stwierdzić można, Że tylko odgromnik GZSMW spełnia wymagania, gdyż

J_W1 - 26 kA < 40 kA

Do ochrony punktu gwiazdowego należy zastosować odgromnik lekki o ?»*, — 10 kA i U, 5? 60 kV. Warunkom tym odpowiadają odgromniki GZSB 60 i GZSMA 60 (tabl. 25.4):

-    dla OZSB 60:

» 183 kV, a więc V._p = 183 kV oraz (/;» = 270 kV, k_b. =    = 1,47 > 1,3

1,15    |oJ

-    dla GZSMA 60:

- 171,3 kV, a więc V., = 171,3 kV oraz U„ = 270 kV, k_tr =    = 1,57 > 1,3

Oba odgromniki spełniają dotychczasowe wymigania. Jednak ze względu na klasę zwarciową bardziej nadaje się odgromnik MA 60 (ki. B)o wyższych parametrach zwarciowych. Uwzględniając tłumiące działanie uzwojeń, można przyjąć, że f_nt ^< 20 kA.

Do oearony uzwojeń 15 kV należy zastosować odgromnik lekki o /„* = 10 kA i V, 18 kV, Biorąc pod uwagę odgromnik GZSB 13 i GZSC 18 otrzymuje się:

-    dla GZSU k_tt =    = 1,36 > 1,3

-    dla GZSC k_ir =    = 1,22 < 1,3

Powinien być więc zastosowany odgromnik GZSB 18, dla którego są spełnione również warunki wytrzymałości zwarciowej, gdyż I_wt =■ 15 kA < 20 kV.

25.2. Odgromniki wydmuchowe

Odgromniki wydmuchowe (rys. 25.3) mają dwie przerwy iskrowe; wewnętrzną i zewnętrzną. Iskiernik wewnętrzny umieszczony jest w rurze z materiału g.:,żującego. W chwili przeskoku przepięciowego i przepływu prądu doziemnego pod wpływem łuku

Rys, 25.3. Odgromnik wydmuchowy typu OWS; a) zainstalowany na izolatorze stojącym; b) budowa 1 — odgromnik, 2 — izolator,

3    - wspornik górny,

4    — wspornik dolny,

5    - fragment po przecen tka,

6    — regulowana elektroda zewnętrzna. 7 - połączenie z przewodem roboczym,

8    — górna elektroda wewnętrzna*

9    - dolna elektroda wewnętrzna,

10    — rowek śrubowy (komora gasząca łuk), // — daszek okapowy, 12 — strefa wydmuchu

25 Sieci elektroenergetyczne,.,