8

*nia uczuć, a więc dziecko może być wesołe, przyjacielskie, mile, usłużne, współczujące, a także dzięki poczuciu bezpieczeństwa — odważne.

Właściwe postawy rodzicielskie sprzyjają kształtowaniu się innych tendencji w zachowaniu dziecka./^-A więc postawa współdziałania może powodować, że dziecko staje się ufne^-wobec rodziców, zwraca się do nich po rady i pomoc, jest zadowolone z pracy, z rezultatów własnego wysiłku, wytrwałe, zdolne do współdziałania, do podejmowania zobowiązań, potrafi troszczyć się o własność swoją i innych.

IGdy rodzice darzą dziecko .zaufaniem i swobodą, może być ono zdolne ‘ do'współdziałania z rówieśnikami, uspołecznione, pomysłowe, bystre, trzeźwe, w miarę pewne siebie, łatwo przystosowujące się do różnych sytuacji społecznych. Może przejawiać dążenie do pokonywania różnych przeszkód, kończenia czynności rozpoczętych, spełniania trudnych zadań.

,t> Przy postawie uznającej prawa^dziećka¹ w rodzinie może stać się ono łpjalnc i solidarne w stosunku do innych członków rodziny, nie musi polegać zawsze na rodzicach ^-i być od nich zależne, ale może podejmować czynności z własnej inicjatywy..

Na zakończenie warto zwrócić uwagę, że postawy obojga rodziców wobec dziecka, a także ewentualnie innych do- ft mowników, nic bywają zawsze tego samego typu i wobec I tego dziecko może podlegać tendencjom działającym w róż- « nych kierunkach, zwłaszcza jeśli są to postawy rozbieżne £ i przeciwstawne.¹ O szkodliwości takiej sytuacji dla zdro- j wia i osobowości dziecka wielokrotnie już pisano, ti a i w obecnej pracy zajmiemy się tym problemem w czę-ści II. Jednakie jeśli tendencje rodziców nie są rozbieżne * i zostaje zachowana pewna konsekwencja i koalicja wychowawcza, oparta na wzajemnej akceptacji i szacunku rodziców do siebie, odmienność typów postaw matki i ojca nic ma szkodliwego wpływu na dziecko, a stwarza źródło większego bogactwa doznań emocjonalnych i okazji do gromadzenia spostrzeżeń nad różnicami indywidualnymi rodziców.

« Na nerwicotwórcze skutki braku koalicji wychowawczej rodziców wskazałam w pracy 7. badań nad kształtowaniem sic postaw rodzicielskich. „Psychologia Wychowawcza”, 11)67, nr 1.

W poradnictwie rodzinnym przy diagnozie postaw rodzicielskich należy więc uwzględnić prawidłowe i nieprawidłowe postawy obojga rodziców. Pozwala to na lepszy wgląd w sytuację rodzinną dziecka, a także utpożliwia dobranie w razie potrzeby odpowiedniego kierunku oddziaływania. Zagadnienia te zostaną omówione w części IV pracy.