45147

HISTORIA FILOZOFII NOWOŻYTNEJ

Tak więc poznanie może być dwojakiego rodzaju - może tyczyć się faktów i wtedy pochodzi od wrażeń zmysłowych oraz od pamięci albo może tyczyć się relacji pomiędzy faktami - i wtedy odnosi się do wiedzy. Tę wiedzę o relacjach nazywa Hobbes filozofią. Poznanie pierwszego rodzaju ma charakter absolutny, poznanie drugiego rodzaju - tylko warunkowy. Do każdego jednak poznania potrzebny jest język, bez którego nie ma prawdy ani fałszu. On pochodzi z kolei z doświadczenia zmysłowego i operowania nim - w ten sposób nadawane są podstawowe nazwy. W ten sposób otrzymujemy tezę o niezbędności definicji, która może zagwarantować komunikację międzyludzką oraz posuwanie się do przodu na drodze poszukiwania prawdy.

człowiek - istota z natury aspołeczna

Hobbes zaczyna powoli kierować swój tok myślowy w stronę przyczyn powstania czegoś takiego, jak umowa społeczna.

Definiuje pojęcia takie, jak: moc człowieka, jego wartość, jego dostojeństwo, jego godność, zaszczyt. Najistotniejsza wydaje się definicja mocy ludzkiej, jako aktualnie posiadanych przez jednostkę środków do osiągnięcia jakiegoś dobra. Już w tym miejscu pojawia się uwaga, że znacznie większa jest moc ludzi połączonych ze sobą umową.

Hobbes przechodzi do określenia pojęcia sposobu bycia człowieka. Rozumie je jako te cechy człowieka, które mają znaczenie dla współżycia ludzi w pokoju i jedności. Następnie określa człowieka jako egoistę z natuiy i przytacza bardzo wiele oznak tego egoizmu, sprowadzając cala jego subordynację wobec władzy i prawa do indywidualnych pragnień, zamiłowań, obaw, ambicji.

Poszukuje też powodów przyjęcia przez ludzi religii. Głównymi okazująsię ciekawość oraz obawa przed niepewną przyszłością. Ten niepokój sprawią że ludzie boją się mocy rzeczy niewidzialnych i że przedstawiają je sobie jako bezcielesne, ale nie wiedzą, w jaki sposób rzeczy te wywierają swój wpływ na świat materialny. Niemniej czczą je i odnoszą do nich wszelkie zdarzenia niezwykle. Z tych samych przyczyn wynika zarówno religia prawdziwa, jak i zabobon. Hobbes zaznacza, że jednym z celów każdej religii pogańskiej jest legitymizacja praw ludzkich za pomocą praw .boskich'.

Ludzie są z natury równi co do władz cielesnych i duchowych - nie chodzi o równość pod każdym względem, obowiązuje .zasada rekompensaty'. Równość tę próbuje udowodnić faktem, że każdy jest zadowolony z tego, co mu się dostało (za Descartesem). Z równości wypływa wzajemny brak zaufania (każdy dąży przecież do tych samych celów), rywalizacja oraz żądza sławy. Konsekwencją tych trzech jest przyrodzony ludziom stan wojny, w którym nic nie jest niesprawiedliwe. W tym stanie człowiek może sam o sobie decydować pod każdym względem, ale instynktownie zawsze dąży do zachowania swojego życia. Stanowi naturalnemu towarzyszy uczucie strachu, bowiem nic nie gwarantuje bezpieczeństwa jednostki.

Hobbes wyprowadza więc dla stanu naturalnego kolejne prawa naturalne. Wcześniej pojawia się jednak lus naturale - uprawnienie naturalne: wolność używania własnej mocy wedle własnej woli dla zachowania własnego życia. .Wolność' znaczy tu tyle. co .brak zewnętrznych przeszkód". Dalej, pierwsze prawo naturalne (lex naturalis) głosi, że każdy człowiek winien dążyć do pokoju i bronić samego siebie wszelkimi możliwymi środkami. Drugie: człowiek winien być gotów do rezygnacji z uprawnienia do wszystkiego (poza prawem do życia), jak dalece będzie to uważał za konieczne dla pokoju. Następuje kolejne siedemnaście praw, które można podsumować słowami .nie czyń drugiemu, co tobie niemile', ale już te dwa wystarczają do sformułowania definicji umowy społecznej, jako .wzajemnego przenoszenia uprawnień