CCF20090605004

OBSERWACJA ZNACZĄCYCH ZDARZEŃ

j ; v

Jest to technika znacznie bardziej ścisła niż dotychczas omawiane — obserwacja poszczególnych zdarzeń jest tu dokonywana na tle sytuacji. Sytuacje te powinny być zapisywane w sposób planowy.

Obserwacja znaczących zdarzeń jest techniką zakładającą obserwację celową i pewien stały, powtarzający się sposób postępowania w stosunku do obserwowanych sytuacji. Dobór zdarzeń do obserwowania musi być dokonywany zgodnie z określonym kryterium; mogą nim być na przykład wybrane zdarzenia pewnego rodzaju spotykające wszystkich członków klasy bądź następujące po sobie różne zdarzenia spotykające wybrane, szczególnie, Interesujące nauczyciela osoby.

Istnieją 3 podstawowe rodzaje zapisów, których dokonuje się w- trakcie obserwacji lub po zaobserwowaniu zdarzenia określanego jako znaczące:

1.    Zapis złożony z samych faktów, np. następujący:, _:

Na naradzie klasowej Janek wielokrotnie przerywał koleżankom i kolegom, gdy zabierali oni głos. Osoby te kilkakrotnie mówiły my, żeby nie przeszkadzał.

2.    Zapis mieszany, np. w takiej formie:

Na ,naradzie klasowej Janek z widoczną złością wielokrotnie przerywał koleżankom i kolegom, gdy zabierali głos. Wyraźnie starał się robić trudności w prowadzeniu zebrania. Jest prawdopodobnie zazdrosny o to, że nie został ponownie wybrany do samorządu. Uczniowie parę razy starali się przywołać go do porządku prosząc, by nie przeszkadzał.

3.    Z,a pisz wyodrębnionymi częściami,, np. zredagowany tak:

Zcłarzenie: Na naradzie klasowej Janek wielokrotnie przerywał koleżankom i kolegom, gdy zabierali oni głos. Osoby te parę razy mówiły mu, aby nie przeszkadzał. Interpretacja: Janek starał się przeszkadzać w prowadzeniu zebrania. Prawdopodobnie jest rozdrażniony dlatego, że nie został powołany do samorządu. Uczniowie starali się wpłynąć na niego, by podporządkował się przyjętym normom. Uwagi i zalecenia: Jeśli Janek będzie kontynuował swoje postępowanie, narazi się wszystkim w klasie, a w następstwie — jeszcze bardziej odsunie się od klasy. Należy zaproponować samorządowi, aby do realizacji zadania X wyznaczył właśnie Janka.

Należy stosować zapis typu 1 lub typu 3, natomiast unikać stosowania zapisu przedstawionego w punkcie 2.

Zastosowanie obserwacji znaczących zdarzeń może być bardzo duże, zwłaszcza w odniesieniu do społeczno-emocjonalnych problemów wychowanków.

Jednostkowy opis znaczącego zdarzenia nie daje na ogół. podstaw do wnioskowania o przyczynach zaistniałego zjawiska. Jednak seria znaczących zdarzeń, dotyczących danej osoby lub pewnego typu sytuacji, pozwala już na zasadne domniemanie występowania związków przyczynowo-skutkowych. W związku z powyższym zapisy obserwacji znaczących zdarzeń mają tym większe znaczenie, im bardziej długotrwały jest okres prowadzenia zapisów. Jednocześnie długa seria zapisów pozwala na obserwację zjawisk w ciągu dłuższego czasu, a więc umożliwia tzw. podłużne studia nad rozwojem u c z n i a. Natomiast liczne zapisy znaczących zdarzeń dokonywane w krótkim okresie i dotyczące różnych osób pozwalają na przeprowadzenie porównań między nimi.

Nie ma specjalnych zaleceń co do tego, jakiego typu zachowania powinny być uważane za znaczące. Niektórzy sądzą, że należy tak traktować zachowania typowe, inni, że te zachowania, które zostaną wcześniej wyodrębnione do specjalnego badawczego potraktowania; a więc cel obserwacji przesądzałby tu o doborze sytuacji zakwalifikowanych do rejestrowania.

Jeśli decydujemy się na obserwowanie ucznia na przykład tylko w czasie jego rozmów z kolegami, to u podstaw naszej decyzji leży założenie, że właśnie w tych sytuacjach najprawdopodobniej ujawnią się zachowania, które będą dla nas interesujące. Tego rodzaju zdarzenia będziemy więc dobierać do obserwacji. Możemy zatem powiedzieć, że istnieją sytuacje lub zdarzenia szczególnie diagnostyczne, będące wyjątkowo dobrym katalizatorem pewnych ludzkich cech czy zachowań. Nauczyciel może sporządzać zestaw typowych sytuacji, w których często Uczniowie się znajdują, z zaznaczeniem, jakiego rodzaju sprawy mo-

189