CCF20081206081

6. Cenione wartości

Wartości;) jest to. co człowiek ceni. Dlatego też pytanie o wartość to pytanie o sprawy, rzeczy, cechy, właściwości, które jednostka ceni najbardziej. Dla zorientowania się w tych sprawach możemy przedstawić listę cech do wyboru.

A oto przykład zadania skonstruowanego dla uczniów szkól średnich:

Cenione wartości
Podkreśl 5 cech właściwych, które najbardziej cenisz:
• wesołość		pracowitość i obowiązkowość
• miłość	•	swoboda towarzyska
• ryzyko i przygoda	0	pewność dnia jutrzejszego
® odwaga	a	niezależność od innych
• mądrość	<9	szczęśliwe życie rodzinne
« szerokie zainteresowania	©	przyjaźń
• zaradność życiowa	•	samotność
» szybkość i sprawność działania	*	własne poglądy
» pieniądze	©	wiara w Boga
® wygląd zewnętrzny	©	władza nad innymi
* poczucie własnej godności	a	chęć walki z niesprawiedliwością
* powodzenie u osób pici	•	silny charakter
odmiennej		skłonność do pomagania innym
* rzetelne zasady moralne	•	spokój
* miłość Ojczyzny

Podobny typ informacji można uzyskać za pomocą techniki niedokończonych zdań. Cenne informacje, choć tylko pośrednio świadczące o wartościach, można uzyskać stosując następujący zestaw zdań:

•    Gdybym otrzymał 5000 zł, wówczas.......................................................

•    Gdyby w przyszłym roku można było pojechać na tygodniowa wycieczkę, chciałbym....................................................................................

® Moje najprzyjemniejsze dni to................................................................

® Nie chciałbym już mówić o.....................................................................

•    Moje własne dzieci nie będą zmuszane do............................................

•    Najbardziej drażni mnie u ludzi..............................................................

•    Gdybym miał własny samochód, wówczas.............................................

•    Muszę się w końcu dowiedzieć, jak........................................................

•    Gdybym mógł zaprenumerować dwa pisma, wybrałbym......................

•    Ludzie czasami zachowują się tak, jakby tylko czekali na...................

•    Gdybym miał mieć 7 życzeń, wymieniłbym...........................................

« Wierzę........................................................................................................

•    W tajemnicy przed innymi, chciałbym bardzo......................................

•    Gdybym miał coś poradzić innym ludziom, powiedziałbym...............

Niekiedy o wartościach można wnioskować na podstawie informacji o osobie odgrywającej w stosunku do danego ucznia rolę wzoru, który chciałby naśladować.

Zalecane lektury:

Młodzież a wartości, praca zbiorowa pod red. H. Świdy. WSiP, Warszawa 1979.

Mika S., Psychologia .społeczna dla nauczycieli. Wyd. 2 zmienione, WSiP. Warszawa 1987.

7. Aspiracje

Aspiracja to życzenie dotyczące określonych stanów Inh rzeczy, a wyrażone wówczas, gdy człowiek traktuje te stany Inh rzeczy juko zasadniczo dostępne. Aspiracje dotyczą wielu różnych dziedzin istotnych dla jednostki. Można je badać za pomocą tematycznych wypowiedzi pisemnych. Oto przykłady stosowanych tematów.

Jak sobie wyobrażasz swoje życie po ukończeniu szkoły? Spróbuj napisać o tym, co chciałbyś robić w przyszłości, jakim chciałbyś być człowiekiem, co pragnąłbyś osiągnąć w życiu, co chciałbyś mieć, jak spędzać czas?

Dobrym sposobem jest zbieranie luźnych odpowiedzi lub wypracować przedstawiających obraz, jaki mogą mieć badani na temat swojego przewidywanego życia w przyszłości. A oto przykład:

Wyobraź sobie i opisz, jak, Twoim zdaniem, będzie prawdopodobnie przebiegał Twój dzień powszedni za 10 lat.

Gdy pytamy o konkretne decyzje dotyczące najbliższych planów, można posługiwać się bardziej zamkniętymi pytaniami ankietowymi. A oto ich przykład:

Co pragnąłbyś robić po ukończeniu szkoły średniej? Podkreśl jedną odpowiedź:

a)    studiować w wyższej uczelni;

b)    uczyć się w kolegium lub innej szkole pomaturalnej;

c)    podjąć pracę zarobkową zaraz po szkole (itd. - trzeba przewidzieć jeszcze inne możliwości do wyboru).

Dla stwierdzenia stopnia nasilenia życzenia można wprowadzić test, w którym uczeń określa silę swojego dążenia do danego zawodu bądź pracy. Może nim być na przykład następujący zestaw stwierdzeń.

® Zrobię duży wysiłek, by zostać................................................................

•    Z zadowoleniem przyjmę propozycję, by być........................................

*    Najprawdopodobniej zgodzę się na wykonywanie pracy takiej, jak....

• Być może miałbym jakąś satysfakcję, gdybym zgodził się zostać

* Ostatecznie mogę tolerować pracę taką, jak..........................................

Sformułowanie pytania powinno stworzyć uczniowi możliwość bezpiecznego przyznania się do braku własnego zdania.

Pytania uściślające naszą wiedzę o tym. jak badany wyobraża sobie realizację swoicli życzeń, mogą dotyczyć sprawdzenia, czy uczeń wie:

-    Na czym polega praca, którą wybiera?

-    Jaki rodzaj aktywności psychicznej lub fizycznej jest związany z wykonywaniem danej pracy?

-    Ile trzeba się uczyć, aby uzyskać dany zawód?

-    Czego trzeba się uczyć?

-    Jakie są szanse dostania się do szkoły danego typu (np. liczba kandydatów na jedno miejsce w ubiegłym roku)?

-    Jakie są szanse zatrudnienia w ogóle i w najbliższej okolicy?