CCF20090831103

182 świudomoM

bezmyślność zestawi obydwa te prawa razem i uświadomi sobie ich przeciwstawność. To drugie prawo jest oczywiście także prawem, czyli wewnętrznym, sobie samemu równym bytem, ale jest to raczej równość nierówności, stałość — niestałości.

W grze sił prawo to występowało właśnie jako takie absolutne przechodzenie jednego w drugie, czyli jako czysta zmiana. To, co jednotmienne —• siła — rozszczepia się i wyłania z siebie przeciwieństwo, które z początku występuje jako samoistna różnica, ale — jak się potem okazuje — w gruncie rzeczy nie jest Żadną różnicą. Odpycha bowiem siebie od siebie samego to, co jednotmienne, ale to, co zostało odepchnięte od siebie •— w istocie rzeczy się przyciąga, ponieważ jest jednym i tym samym; Wprowadzona różnica, jako że nie jest różnicą, znowu sama się znosi;-Dlatego też różnica ta przybiera postać różnicy zawartej w rzeczy samej, czyli różnicy absolutnej. Toteż i ta różnica, mająca występować w rzeczy samej, nie jest niczym innym, jak tylko tym czymś jednoimiennym, co samo się od siebie odepchnęło, czyli zakłada przeciwieństwo, które przeciwieństwem nie jest.

Na skutek tej zasady pierwszy świat nadzmysłowy, spokojne królestwo praw, bezpośrednie odbicie świata postrzeganego, zamienia się w swoje przeciwieństwo. Prawo było w ogóle czymś, co pozostawało równe samemu sobie• takimi też były występujące w nim różnice. Teraz jednak zakłada się, że i jedno, i drugie jest raczej przeciwieństwem siebie samego. To, co jest równe samemu sobie, właśnie odpycha się od siebie, a to, co nierówne, występuje właśnie jako równe samemu sobie. I w istocie rzeczy różnica jest różnicą wewnętrzną, czyli różnicą samą w sobie tvlko wtedy, gdy posiada

tę właściwość,, że to, do jest równe samemu sobie, jest sobie nierówne, a to, co nierówne — równe. — Drugi świat nadzmyśhwy, który staje teraz przed nami, okazuje się w ten sposób światem odwróconym, i to mianowicie odwróceniem pierwszego świata nadzmysłowego, ponieważ jedna strona tego drugiego świata nadzmysłowego dana jest już w pierwszym. Strona wewnętrzna staje się w ten sposób czymś doprowadzonym do końca jako zjawisko ¹. Pierwszy bowiem świat nadzmysłowy był tylko bezpośrednim podniesieniem świata postrzeganego do elementu ogólnego. Posiadał on swe konieczne przeciwieństwo w świecie postrzeganym, który zasadę zmiany i przemiany zachowywał jeszcze dla siebie. Pierwszy świat praw był pozbawiony tej zasady — ale otrzymuje ją teraz jako świat odwrócony.

Według praw tego odwróconego świata to, co 122 w pierwszym nadzmysłowym świecie jest jednoimienne, jest czymś nierównym sobie samemu, a to, co w tym pierwszym świecie jest nierówne, jest tak samo sobie samemu nierówne, czyli staje się sobie równe. W poszczególnych Wypadkach będzie to tak wyglądało, że to, co w ramach prawa pierwszego świata jest słodkie, w tym odwróconym bycie samym w sobie jest kwaśne; to, co w pierwszym jest czarne, w drugim jest białe. To, co w ramach prawa pierwszego świata jest w magnesie biegunem północnym, jest w swym drugim nadziny-slowym. bycie samym w sobie (mianowicie od strony

1

Zjawisko, choć nie należy do świata zmysłowego, posiadało w sobie pewną nie zniesioną jeszcze stronę istnienia zmysłowego jako źródło zmienności. Teraz zasada zmiany i przemiany stała się również czymś wewnętrznym. Zniesienie istnienia zmysłowego zostało w zjawisku doprowadzone do końca.

Hegel — Fenomenologia ducha    14