- 49 -
Mariawitów* Obydwa te ugrupowania istnieją dotychczas.
W czasie wojny mariawici byli z Płocka usunięci przez władze hitlerowskie , a bp J.M.Kowalski zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau. Po wojnie wrócili do swej centrali i zorganizowali tycie kościelne. Swoich duchownych i siostry zakonne kształcą w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej; wydają miesięcznik f,Mariavd.ta"/dane z 31.12.1973 r. 24.072 wiernych/.
W swej wierze mariawici opierają się na symbolu wiary i wszystkich dogmatach powszechnego niepodzielnego Kościoła ogłoszonych na pierwszych siedmiu soborach. Uważają, że szczególnym powołaniem ich Kościoła jest szerzenie czci Najśw.Sakramentu i Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Przyjmują siedem sakramentów św., z tym że spowiedź ustna nie jest obowiązkowa. Komunię św. przyjmują pod dwiema postaciami; .w liturgii używają języka narodowego. - Starokatolicki Kościół Mariawitów należy do ruchu ekumenicznego i jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej.
Kościół Polskokatolicki.
Początek Kościoła Polskokatolickiego w Polsce wywodzi się z Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Stanach Zjednoczonych. Ameryki. Płn.ć- Mianowicie w ostatnich latach ubiegłego wieku w Seranten część katolików polskiego pochodzenia zbuntowała się przeciwko proboszczowi pocnodzenia niemieckiego i założyła drugą parafię polską* niezależną od miejscowego biskupa. Na czele tej parafii. stanął ks.Franciszek Hodur /1866-1953/j który jako kleryk krakowskiego, seminarium po niższych święceniach przybył do Ameryki i tu w 1893 r* otrzymał z rąk biskupa w' Scranton święcenia kapłańskie. Rozwijający się ruch po1sko-katołicki zażądał od Stolicy A-postolskiej biskupa w USA* zgody parafian na mianowanie osoby proboszcza i wpływu wiernych na administrację parafii* Gdy postulaty te nie zostały spełnione, grupa Polonii amerykańskiej zerwała z Kościołem Rzymskokatolickim.
Do Polski ruch narodowo-katolicki przenikał już przed pierwszą wojną światową, ale jako zorganizowana wspólnota religijna wystąpił dopiero w roku 1922. Często parafie narodowo-katolickie powstawały na tle nieporozumień i tarć, jakie zaistnieły w parafiach •rzymskokatolickich. Do drugiej wojny światowej Kościół Polsko-Ka-tolicki nie uzyskał legalizacji ze strony władz państwowych. Dopiero w czasie wojny zmienił swoją nazwę na "Kościół Starokatolicki Unii Utrechtckiej w Generalnej Gubernii” i uzyskał zatwierdzenie od okupacyjnych władz niemieckich. Po wojnie rząd Polski Ludowej uznał prawnie istnienie Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła w 1§46 r. Na synodzie w 1951 r. przyjęta została nazwa: kościół Polskokatolicki , której używa do dziś.
Kościół Polskokatolicki opiera swoją naukę na Piśmie św. i Tradycji niepodsisłonego Kościoła Chrystusowego pierwszego tysiąclecia? z drugiego tysiąclecia od Kościoła Rzymskokatolickiego bierze on to, co jego zdaniem nie sprzeciwia się Pismu św. i Tradycji ;i co praktykują Kościoły starokatolickie Unii Utrechtckiej. Naukę, swoją wykłada w Księdze Prawa Kościoła Polskokatolickiego iw Ka-^chiźmie Kościoła Polskokatolickiego.