CCF20091006048 tif

uważamy za znak, choć wymieniając je, opisując i analizując — jak właśnie przed chwilą —- nie posługujemy się nim jako znakiem. Było ono dla nas przedmiotem, o którym mówiliśmy, Ale ponieważ mówiliśmy o pewnym fragmencie języka przedmiotowego, czyli języka z pierwszego piętra, musieliśmy w tym celu posłużyć się językiem usytuowanym na drugim-pię_T trze. Język taki nazywamy metajęzykiem, w tym wypadku metajęzykiem pierwsze j stopnia. A zatem gdy wyrażenie „pada śnit_£ podnosi się nie do tego, że śnieg pada, lecz co uwydatniliśmy ujmując je w cudzysłów — oznacza równokształtne zdanie języka przedmiotowego, mianowicie zdanie Pada śnieg, już bez cudzysłowu, wówczas owo wyrażenie cudzysłowowe „pada śnieg” należy do metajęzyka pierwszego stopnia i nie jest w tym metajęzyku zdaniem, lecz nazwą. Czego nazwą? Mającego taki sam kształt jak Ona zdania języka przedmiotowego.

Jak widać, metajęzyk służy do opisu języka

0    jedno piętro niższego niż on sam. Ów opisywany język staje się przedmiotem, którego dotyczą rozważania, formułowane w metajęzyku,

1    z tego powodu bywa nazywany językiem przedmiotowym, nawet jeśli kiedy indziej występował w roli metajęzyka, czyli służył do mówienia o jakimś innym języku. Terminologia ta odbiega od poprzedniej. Według tamtej

—    dany język jest przedmiotowy wtedy tylko, gdy zajmuje pierwsze piętro, a zatem mówi o przedmiotach nie będących — w naszym mniemaniu •— znakami, ani językiem. Według tej

—    dany język jest przedmiotowy, gdy stanowi: przedmiot naszych rozważań. Ponieważ' tak rozumiany język przedmiotowy może być językiem z piętra wyższego niż pierwsze, przeto i odpowiedni metajęzyk może być stopnia wyższego niż pierwszy, a, zatem zajmować piętro

wyższe niż drugie; zawsze przecież musi mieszkać o jedno piętro wyżej niż to, o czym mówi. Dany więc. język, jeśli występuje w roli metajęzyka, to zawsze ze względu na pewien inny język, o jedno piętro niższy. Piętro, na którym usytuowany jest metajęzyk, określamy w zależności od najwyżej zamieszkałego jego składnika. Jeśli więc np. choć jeden znak danego metajęzyka znajduje się na n-tej kondygnacji, gdyż oznacza znaki z piętra n-1, żaden zaś nie oznacza znaków z pięter wyższych niż n-1, to ów metajęzyk lokujemy na n-tym piętrze.

/

Jak wiemy, na semiotykę_w wyrażeń języka składają się trojakiego rodzaju własności: syn-taktyczne, semantyczne i pragmatyczne. W związku z tym do rozważań nad językiem potrzebne są trojakiego rodzaju metajęzyki: syntaktyczny — do opisu syntaktykiw języka przedmiotowego, semantyczny — do opisu jego semantyki_w oraz pragmatyczny — do opisu jego pragmatykiw. Najuboższy z nich jest metajęzyk syntaktyczny, a najbogatszy pragmatyczny.

Metajęzyk syntaktyczny składa się z nazw Wyrażeń opisywanego języka przedmiotowego, z predykatów, czyli orzeczników, które odnoszą się do relacji między owymi wyrażeniami, oraz z reguł określających te relacje. Natomiast metajęzyk ten nie zawiera nazw przedmiotów, do których się odnoszą wyrażenia opisywanego języka przedmiotowego. Oto więc w metajęzyku syntaktycznym znajdziemy wyraz „śnieg”, będący nazwą słowa śnieg, jeśli występuje ono w opisywanym języku przedmiotowym, natomiast nie będzie w , nim tego drugiego słowa, czyli nazwy śniegu. Nazwy wyrażeń języka przedmiotowego mogą być w metajęzyku podane tak jak wyżej, to jest ujęte w cudzysłów, a wewnątrz cudzysłowu równokształtne z tym,

20 Wstęp do semiotyki    355