CCF20091210003

Przesłanka ta jest przesłanka pozytywną bezwzględną, gdyż:

-    stanowi warunek sine qua non orzeczenia rozwodu,

-    nie przewiduje żadnych wyjątków.

Rozkład pożycia jest zupełny dopiero wówczas, gdy wszelkie więzy łączące małżonków zostają zerwane, a więc gdy małżeństwo przestaje funkcjonować.

Obok zupełności rozkładu pożycia małżeńskiego występować musi kumulatywnie jego trwałość. Trwałość rozkładu pożycia małżeńskiego pożycia małżonków, który stanowi decydującą przesłankę rozwodową, bierze się pod uwagę długotrwałość trwania rozpadu.

Przesłanki negatywne:

jest dopuszczalny, jeżeli wskutek tego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.

Przy ocenie dobra dziecka należy przede wszystkim rozważyć (uchwała SN w pełnym składzie Izby Cywilnej z dnia 18.03.1968 r„ III CZP 70/66/OSNCP 1968, NR 5, poz. 77):

-    czy rozwód nie spowoduje osłabienia więzi z dziećmi tego małżonka, przy którym dzied nie pozostaną, w stopniu mogącym ujemnie wpłynąć na wykonywanie jego obowiązków rodzicielskich,

-    czy istniejący stan faktyczny pozwala na rozstrzygnięcie o sytuacji dzied w sposób zapewniający zaspokojenie ich potrzeb materialnych i moralnych co najmniej w takim zakresie, w jakim potrzeby te zaspokajane są obecnie,

-    czy nieustępliwe stanowisko małżonków co do sposobu wykonywania w przyszłość władzy rodzicielskiej, a zwłaszcza domaganie się każdego z rodziców, by dzieci powierzono jemu, z wyłączeniem ingerencji drugiego małżonka, nie spowoduje uszczerbku w dobro dzieci,

-    czy istniejący miedzy małżonkami stan napięcia wpływa niekorzystnie na warunki życiowe dzieci w sposób usprawiedliwiający orzeczenie rozwodu,

-    czy wiek dzieci, ich dotychczasowe stosunki z rodzicami, jak również stan zdrowia i stopień wrażliwośd nie wywołają ujemnych skutków w stopniu zagrażających ich dobru, w razie orzeczenia rozwodu.

3. wyłączne wina małżonką żadaiąceao razwęJutart? 56 S°3 KRO) - rozwód nie jest dopuszczalny jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba, że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozów, odmowa jego zgody jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Treść wyroku orzekającego rozwód

W obecnym stanie prawnym sąd w wyroku rozwodowym orzeka:

1. o rozwiązaniu małżeństwa fart. 56 5 1 KRO) - zasadniczy element wyroku rozwodowego, który ma wpływ na pozostałe jego elementy. Ustanie małżeństwa przez rozwód następuje dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.; wyrok ma charakter konstytutywny.

zakresie orzekania o winie obowiązuje zasada oficjalności (czyli sąd obowiązany jest orzec o niej z urzędu). Przy orzekaniu winy, nie można jej stopniować; mniejszy udział jednego z małżonków powodowaniu i utrwalaniu się rozkładu pożycia małżeńskiego nie wyłącza współwiny tego małżonka w rozumieniu art. 57 § KRO. Orzeczenie w wyroku, że żadna ze stron nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego oznacza, że sąd uznał, iż nie można Jej przypisać stronom albo w wymiarze obiektywnym, albo subiektywnym. Orzeczenie o winie może wyglądać następująco:

• winę ponosi wyłącznie jedno z małżonków,

-    winę ponoszą oboje małżonkowie,

-    winy nie ponosi żaden z małżonków.

Zgodnie z art. 57 § 2 KRO na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie

-    skutek taki jakby nikt nie ponosił winy. Sąd powinien pouczyć strony o konsekwencjach tego zaniechania.

3. o władzy roczioe skiei nad wspólnym, małoletnim dzieckiem obojga mąłŹOOKOW (a£L 58 5 1 KRO;.

Sad w.zakresie orzekania o władzy rodzicielskie! może:

-    powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom,

-    powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, z jednoczesnym ograniczeniem władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców do określonych praw i obowiązków względem dziecka (dzied),

-    pozbawić władzy rodzidelskiej jedno z rodziców,

-    pozbawić władzy rodzicielskiej oboje rodziców,

-    zawiesić władzę rodzicielską jednego z rodziców,

-    zawiesić władze rodzicielską obojga rodziców.

4.    o alimentach dla wspólnych małoletnich .dzieci małżonków (art. _58_5 _2_j<BQ) -orzekanie o alimentach następuje z urzędu i jest obligatoryjne. Wcześniejsze orzeczenie sądu w tej sprawie, nie zwalnia sądu orzekającego rozwiązanie małżeństwa cd rozstrzygnięda tej kwestii w wyroku rozwodowym. Sąd w wyroku rozwodowym ma obowiązek unormować kwestię alimentów w stosunku do każdego z dzieci z osobna. Alimenty zasądza się na rzecz dziecka, a nie na rzecz rodzica, któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej, jest on tylko odbiorcą tej płatnośd.

5. -Q-SP.Q5ó£ię korzystania Ł.mieSżkanią, jefoli małżonkowie zaimuia wspglnę mieszte-ń-ig (art. 58 6 2 KRO) - z urzędu sąd orzeka o sposobie korzystania z mieszkania; rozstrzygnięcie w tym przedmiocie ma charakter przejściowy.

Sad w wyroku rozwodowym może:

1.    nakazać eksmisje małżonka na żądanie drugiego małżonka (art. 58 § 2 KRO),

2.    dokonać podziału majątku wspólnego na wniosek jednego z małżonków (art. 58 § 3 KRO),

3.    zasądzić alimenty dla małżonka rozwiedzionego (art. 60 KRO).

Zasada integralności wyroku rozwodowego - orzeczenie rozwodowe rozstrzyga o całości spaw rodzinnych; poszczególne rozstrzygnięcia podejmowane przez sąd z urzędu tworzą jedną całość wyroku rozwodowego. W konsekwencji przyjęcia tego modelu, następuje uchylenie w postępowaniu odwoławczym całego wyroku, jeżeli istnieją podstawy do uchylenia Jego części.

Zasada wyłączności procesu rozwodowego - wynika z art. 445 KPC według którego w czasie procesu o rozwód nie może być wszczęta odrębna sprawa:

-    o zaspokojenie potrzeb rodziny,

-    o alimenty miedzy małżonkami,

-    o alimenty miedzy małżonkami a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi

co do świadczeń za okres od wytoczenia powództwa o rozwód, a także takich spraw, jak:

-    roztoczenie pieczy nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron,

-    korzystania ze wspólnego mieszkania przez małżonków.

Skutki rozwodu:

-    rozwiązanie dotychczasowego małżeństwa (art. 56 § KRO),

-    zmiana w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron (art. 58 § 1 KRO),

-    uregulowanie obowiązku i zakresu dot. ponoszenia przez każdego z małżonków kosztów utrzymania i wychowania dzieci (art. 58 § KRO),

-    może powstać obowiązek alimentacyjny pomiędzy małżonkami (art. 60 KRO),

-    ustaje między małżonkami wspólność ustawowa i w grę wchodzą przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 42 KRO),

-    powinowactwo trwa nadal mimo ustania małżeństwa (art. 26 KRO),

-    małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może w ciągu 3 mieś. od uprawomocnienia sie orzeczenia

13

14

rozwodu, poprzez oświadczenie przed kierownikiem USC, powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

SEPARACJA - to rozdzielenie małżonków na skutek zerwania łączących ich więzi: Fizycznej, majątkowej i duchownej.

Przesłanka pozytywna separacji

-    zupełny rozkład pożycia, ale nie musi być trwały (jak przy rozwodzie).

Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci sąd może orzec separacje na podstawie zgodnego żądania małżonków.

Przesłanki negatywne separacji (sąd oddali powództwo):

-    dobro wspólnych małoletnich dzieci,

-    orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Treść wyroku orzekającego separację, sąd orzeka obligatoryjnie:

-    o separacji (art. 61³ § 1 KRO),

-    czy I który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia (chyba że małżonkowie zgodnie żądają orzeczenia separacji),

-    o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi,

-    o alimentach,

-    o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania.

Sad może w wyroku:

-    nakazać eksmisję małżonka na żądanie drugiego małżonka,

-    dokonać podziału majątku wspólnego na wniosek jednego z małżonków,

-    zasądzić alimenty dla drugiego małżonka.

Skutki separacji:

-    ustaje wspólność majątkowa; małżonkowie nie dziedziczą po sobie z ustawy (tylko z testamentu),

-    jeśli wymagają tego względy słuszności małżonkowie obowiązani są do wzajemnej pomocy,

-    nie stosuje się domniemania pochodzenia dziecka od męża matki jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji,

-    małżonkowie nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa.

Wyróżniamy seoaracie:

-    faktyczną: zupełny i trwały rozkład pożycia; uzgodniona przez małżonków,

-    sądową: wystarczającą przesłanką jest zupełny rozkład pożycia (nie wymaga się trwałości).

Zniesienie separacji - następuje na zgodne żądanie małżonków - art. 61⁶ § 1 KRO; z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki, skutki separacji ustają z momentem uprawomocnienia się orzeczenia o zniesieniu separacji i obowiązują ex tunc. Na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu miedzy małżonkami rozdzielności majątkowej. Osobno sąd orzeka o władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, może w tym zakresie orzec o władzy rodzicielskiej przywracając stan poprzedni, pozostawić władzę rodzicielską według stanu z orzeczenia o separacji, albo orzec o władzy rodzidełskiej w inny sposób.

RODZICE I DZIECI

Maderryństwo - ustalenia lub nieistnienia macierzyństwa można dochodzić na podstawie art 189 KPC. Do zaprzeczenia macierzyństwa nie mają zastosowania przepisy ograniczające zaprzeczenie ojcostwa.

Prawomocne ustalenie, że dziecko me zostało urodzone przez kobietę, która Figuruje w akcie urodzenia dziecka jako matka, automatycznie eliminuje domniemanie pochodzenia dziecka od męża.

Powództwo o ustalenie macierzyństwa - w stosunku do dziecka, które zostało zarejestrowane w urzędzie stanu cywilnego jako dziecko innej kobiety - jest dopuszczalne dopiero po uzyskaniu prawomocnego wyroku stwierdzającego, że nie jest ona matka dziecka.

Legitymację czynną do wytoczenia powództwa posiadają:

•    dziecko,

•    kobieta, która nie jest biologiczną matką, ale jako matka została wpisana do aktu urodzenia dziecka,

-    biologiczna matka dziecka,

-    mąż kobiety która nie jest matką biologiczną,

-    mąż matki dziecka,

•    mężczyzna, którego ojcostwo zostało ustalone przez sąd,

-    mężczyzna, który uznał dziecko,

-    prokurator,

-    Rzecznik Praw Obywatelskich.

Sądem właściwym rzeczowo jest sąd rejonowy. Wyrok w sprawie o ustalenie lub zaprzeczenie ma charakter wyroku ustalającego w rozum. art. 189 KPC, wywiera skutek ex tunc i jest skuteczny erga omnes.

Ojcostwo męża matki

W myśl art. 62 § 1 KRO jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi od męża matki.

Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.

Domniemania nie stosuje się gdy dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji.

Uznanie dziecka

Jeżeli nie zachodzi domniemanie, ze ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie dziecka przez ojca, albo na mocy orzeczenia sądu. Przedstawiciel ustawowy ojca nie mającego pełnej zdolności do czynności prawnych nie może w jego Imieniu dziecka uznać. Do uznania dziecka przez ojca mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych potrzebna jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego. Można uznać dziecko nawet nie urodzone, Jeżeli zostało już poczęte. Uznanie dziecka nie może nastąpić po jego śmierci, chyba że dziecko pozostawiło zstępnych.

Uznanie dziecka może nastąpić przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo przed sądem opiekuńczym, a za granicą - przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego rodzice są obywatelami polskimi. W razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu ojca lub dziecka, uznanie dziecka może nastąpić także przed notariuszem. Mężczyzna, który dziecko uznał, może w ciągu roku od daty uznania żądać jego unieważnienia z powodu wady swego oświadczenia woli. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do oświadczenia osoby, której zgoda jest potrzebna do ważności uznania. Dziecko, które zostało uznane przed osiągnięciem pełnoletności, może żądać unieważnienia uznania, jeżeli mężczyzna, który je uznał, nie jest jego ojcem. Z żądaniem tym dziecko może wystąpić po dojściu do pełnoletności, nie później jednak jak w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia.