DSC00650

zmieniało się, w związku z czym w różnych okresach czasu następowała dominacja przedstawicieli różnych grup (fig. 87).

W kambrze zdecydowanie dominowały trylobity — na każde cztery opisywane z utworów kambru gatunki aż trzy należały do trylobitów.

Później, od ordowiku po perm, dominowały przede wszystkim liliowce (Crinodea) i ramienionogi zawiasowe (Articulata). W ordowiku i sylurze częste też były gatunki należące do graptolitów.

W mezozoiku i kenozoiku dominowały ślimaki, małże oraz jeżowce. Gnipy te dominują również w morzach dzisiejszych.

Głowonogi (Cephalopoda) były częste i w paleozoiku (wyłączając kambr). i w mezozoiku, z tym, że w paleozoiku były one reprezentowane głównie przez łodzikowate (Nautiłoidea), zaś od dewonu także przez goniatyty, a w mezozoiku przez późniejsze rzędy amonitowatych i przez belemnity.

Również i koralowce (Anthozoa) liczne były zarówno w paleozoiku, kiedy istniało dużo gatunków należących do Rugosa i Tabulata, jak i w mezozoiku i w kenozoiku, gdzie liczne były i są gatunki rzędu Scleractinia.

W oparciu o czasowe następstwo dominacji poszczególnych grup morskich bezkręgowców uczony amerykański John Sepkoski zdefiniował tzw.

Fig. 87. Zmiany liczby rodzin należących do wybranych gromad bezkręgowców w fanerozoiku: pG - prekambr. P - pateozoik, M - mczozoik, K - kenozoik; według SEPKOSKIego (1980).

trzy fauny ewolucyjne. Faunę z trylobitami nazwał fauną kambry j»Wą (chociaż trylobity przetrwały aż do permu) dla podkreślenia, że trylobity w kambrze dominowały.

Faunę z Crinoidea i z Articułata nazywał fauną paleozoiczną (choć grupy te nie występowały jedynie w paleozoiku), ponieważ liliowce i ramienionogi zawiasowe dominowały właśnie w paleozoiku (z wyjątkiem kambru).

Wreszcie ślimaki, małże oraz jeżowce, obecne przez cały fanerozoik. są nazywane przez Sepkoskiego fauną nowoczesną, gdyż - chociaż istniały dłużej - to dominują tylko w mezozoiku i szczególnie w kenozoiku, więc biorąc pod uwagę czas geologiczny - w czasach najnowszych.

Zmiany zachodzące w trakcie fanerozoiku polegały również i na tym, że w różnych okresach czasu różne grupy organizmów dominowały w różnych środowiskach (fig. 88).

W obrębie osadów w kambrze żyły (stanowiąc infaunę czyli endobentos, patrz fig. 10) przede wszystkim Lingulida, w późniejszym paleozoiku infauną byli głównie przedstawiciele Bivalvia, a w mezozoiku przedstawiciele Bivalvia i Echinoidea.

Dominującą epifaunę (epibentos, patrz fig. 10) żyjącą na powierzchni dna stanowiły w kambrze trylobity, zaś w późniejszym paleozoiku dna morskie zdominowane były przez przedstawicieli Articułata, Crinoidea, Rugosa, Tabulata, Stromatoporoidea. i Ostracoda, zaś w mezozoiku przez Bivalvia, Gastropoda, Echinoidea, Scleractinia, Porifera, oraz Ostracoda.

Toń morską zasiedlały w kambrze Agnostida, w późniejszym paleozoiku opanowały ją planktoniczne Graptolithina (Graptoloidea - w ordowiku i w sylurze), Cephalopoda i Conodontophorida, w mezozoiku zaś środowisko to zdominowane zostało przez Cephalopoda i otwomice planktoniczne.