DSC02755

precz siebie wyroki najczęściej dla pokrycia swych błędów ogłasza. Wszakże zaprzeć nie można, iż s§ pewne przyzwoitości w objawianiu poetyckim piękności i prawdy, które wypływają z przyrodzenia samego każdego poezji rodząju. Tych odkrycie i wyłuszczenie musi być rozpraw oddzielnych przedmiotem.

Komu dobroczynne bóstwo promyka swej laski udzieli, kto czcią wierną piękności i prawdy umysł swój doskonali, komu będzie dozwolono choć w jednym poezji rodzaju celować, niech zgłębia przyrodzenie tego rodzaju, niech się zastanawia i rozmyśla nad sposobami jego objawy, niech stosując prawidła do wykonania nabywa niezaprzeczonego prawa oświecenia tych. któreś się tąż samą zapędzą drogą, słowem, niech myśli i pisze, a przy końcu swego zawodu będzie mógł dopiero objawić,^.na czym zależą skrytośet sztuki w tym. który sobie obrał, preedmiocie,inaczej będzie tylko echem tych. których narzucone zdanie przyjmie niewolniczo w niedostatku swojego. Wszakże łatwiej jest działać' nirsądzic, łatwiej uczyć się niźii nauczać.

Koncern podniesienia jeży ka objaw ień piękności [prawdy użyto w poezji wiersza, czyli mowy, która jest pewnej miarze, pewnym poddana prawidłom. Wiersz czyli jest miarowy , czyli rymowy na jedno wychodzi. Jako głos ludzi — powiada Wolter — silniej uderza przeciśnięty przez ciasny kanał trąby, tak myśl dśnięta do stóp miarowych wiersza tym się głośniej przedziera, tym silniej działa na zmysły słuchacza Ta część powierzchowna poezji na samej harmonii zależy i w niej jedynie miejsce znajdą prawidła. Gdyż harmonią więcej trafia do ucha niż do umysłu i duszy . Wszakże i tu rozdrobnione przepisy więcej złego wprowadziły niż sama dowolność. Zwrócenie uwagi na tę część powierzchowną poezji tak dalece odwróciło baczność pisarzy od tego, co stanowi prawdziwą jej istotę, iż śmiało powiedzieć można, że poezją czasów, w których żyjemy, na samym składaniu zgłosek oparto.

Czyli więcej dobrego lub złego zrządziła poezji mowa wiązana i czy by nie było dla niej korzystniej, ażeby w wspaniałej prostocie swojej przy niewiązanej mowie stanęła, trudno odgadnąć. Podług zdania naszego odjęcie błyskotek wiele by do podniesienia czci dla bóstwa poezji przyłożyć się zdołało. Wtenczas nie powierzchowność, ale sama istota rzeczy nadawałaby dziełom cenę prawdziwą. Dziś szaty biorą za duszę, a kto się kolwiek poczuł zdolnym do urobienia ich w jakimkolwiek sposobie i kształcie, chociaż bez treścTi myśli, już się osądzi! poetą Lecz jak wielka przestrzeń rozdziela natchniony ogniem umysł od ust. z których jedynie mewołniczo związane brzmienia wychodzą, jak stąd wide rozmnożyło się pisarzy , którzy przedmioty bez życia i treści, rzeczy z codziennych a błahych wyciągnięte przy da rżeń za prawdziwą poezją kramarzą? forapśrjeni jp mo jpyk ma na nich oddzielne wierszopisów i wierszo* kkesów nazwisko.

O&ni

atgK ar «o» * pmmśmm «    • P****⁰^ pata** XVM »

(?

o

dl

¹ Wy, którzy, niepowołani od niebios do znakomitego przeznaczenia poetów, poszepty miłości własnej za głos wyższego natchnienia bierzecie, wy, którzy bez dostatecznych sił i usposobień w śliską i przepaścistą puszczacie się drogę, wy, których nieudoskonalony umysł, nieoczyszczone serce, nierozogniona miłością piękności i prawdy dusza oddala od świętego wieszczów przybytku, wy, którzy blaski zwodnicze za istotę przyznając, a powierzchowność nad cenę przenosząc wewnętrzną, mniemacie, iż na pozornym uderzających ucho rymów związaniu cała treść rzeczy i cała skrytość sztuki danej z niebios zależy, przebaczcie, jeżeli was głosem niezbędnej prawdy z lubego ocucę uśpienia: wy nie jesteście poetami bynajmniej.

Wy zaś; którzy od pierwiastkowej młodości w żywej swej duszy poczuliście jakąś moc nieznaną i tego ognia wyższego przytomność, który lotem piorunu wszystkie żyły wasze przebiegał, gdyście w ulubionych przedmiotach piękność lub prawdę uczuli; wy, których wewnętrzna a luba niespokojność przed świtem obudzała z łoża, abyście wyższym hołdowali fstotom i przez uprawę umysłu do śmiałego sposobili się zawodu; wy, których czyste serce i świętym do cnoty przejęte zapałem, z dzieł wyższych nad pospolitość i istotne dobro przynoszących ludzkości radowało się bez miary, a występki i zbrodnie w czarnej pogrążało ohydzie, wy, których pierś wyższym czuciem natchniona, na samo piękności i prawdy zjawienie wyższe nad pospolitość ż swej głębi do ust rozognionych poddawała wyrazy, radujcie się i cieszcie. Was dobroczynne nieba za przedmiot swego usiłowania obrały, wam piorunowładca orła swojego do stóp przywiązał, was dobroczynne piękności bóstwo na swoich kołysało ramionach, wag Febus oczy, a Hermes usta rozwiązał¹. Pielęgnujcież ten święty ogień w czystych sefca waszego^ przybytkaćfi, dodawajcie mu posilnej strawy, nieprzerwanym dążeniem kii cnocie i niezwalczoną usilnością posuwania udoskonaleń waszego umysłu ku najwyższemu celowi, którym jest ludzkość, przyciskajcie mocno do serca waszego obumarłą zrazu i niemą niepohamowanych skłonności waszych istotę, ażeby, jak ów posąg znanego w starożytności rzeźbiarza⁹, rozgrzana ogniem w piersiach waszych roztlonym, tchem ust pałających przywołana do życia, w żywe i najściślej z waszym istnieniem złączone przemieniła się bóstwo. Pomnijcie zawdy na te wyrazy największego dni naszych wieszcza: „Godność ludzkości w waszych jest ręku złożona — pielęgnujcież ją bacznie — z wami ona upadać, z wami wznosić się będzie”¹⁰. Gdy zaś poznanie piękności usposobi was do poznania prawdy, gdy te dwa bóstwa zejdą się razem przed waszym obliczem i w jednę wyższą

41

1

Patwięcoay Zeusowi (MMUieaą^ f»zy»otes> jm /t&o    pwprtrt wdotgft.    z Mp

mrhfurtwL bart lutkuije «wnr    i {g    ufin n jmjjj s . ~ I hjfnmm

fcogacat MiMb ²enw»u. -,u-    Ińjnr m—rinw o») fwet/ J ;xv²is£qc 4omrmpś jaęfcc• t przyrodę flii—im

irgwm HMlaab    ¹ —iwo «u^{1 1} ^imi i opmtum potsóm

2

Afauji do Mjratfo krate Oppn s ne&mri¹ ptdutgo AfMM. bit) lofk wHosa, )tkĄ aornł do t)tmMfi) (OD ŃMt possgu, ftMlMrt jego co²kojc pas Ąkośftę. ^mCftM mtńckalnmmp.