page0119

109

to postulat życia praktycznego. Jest też postulatem wiedzy, która dla tłomaczenia swych zjawisk przyjąć musi, że istnieje między niemi pewna ciągłość. Nauka przyrody byłaby niezrozumiałą, gdyby trzeba przypuszczać, że za kaźdem zaćmieniem naszego postrzegania, czynności materyalne są zawieszone; mielibyśmy wtedy początki bez dalszego ciągu i zakończenia bez początku.

Zauważmy jeszcze, że pojęcia nabyte o działaniu naszego układu nerwowego, pozwalają nam nadać temu postulatowi formę jak najbardziej ścisłą: przedmiot zewnętrzny odróżnia się od układu nerwowego, i od zjawisk postrzegania, które wytwarzają się kiedy układ nerwowy jest pobudzony, bardzo łatwo więc zrozumieć, że przedmiot ten będzie istniał dalej i rozwijał swoje własności, nawet kiedy żaden mózg drżeć nie będzie w jego bliskości. Czy nie można dla poparcia twierdzenia o istnieniu ciągłem rzeczy, obyć się bez tego postulatu, który wydaje się jakby łaską świadczoną nam, jakby jałmużną? Czy by nie można wykazać tego ciągłego istnienia rzeczy podczas zaćmień naszej świadomości? Nie sądzę, by to było niemożliwem. Przypuśćmy na chwilę, że teza idealistyczna jest ścisła: całe nasze słuszne poznanie przedmiotów zawarte jest w ciasnych granicach bieżącego wrażenia; a więc zapytamy do czego służy rozumowanie? Do czego służy pamięć? Celem tych czynności jest właśnie rozszerzyć sferę naszych wrażeń, ograniczoną głównie czasem i przestrzenią; dzięki rozumowaniu wi

http://rcin.org.pl