DSC02986

■Kłosińska

dzieje koncepcji języka jako

FORMY UJMOWANIA ŚWIATA

Analiza języka Jako formy konceptualizacji świata mieści się w tym nurcie badań lingwistycznych, który podkreśla aktywną rolę języka w postrzeganiu rzeczywistości. Kwestia stosunku między językiem i rzeczywistością stanowi jeden z trudniejszych problemów filozofii języka, dotyczy bowiem sposobu i zakresu odzwierciedlania świata zewnętrznego przez język, a także możliwości, jakie daje ludziom mowa dla poznawania świata. Język bywa przez badaczy traktowany różnorako — jako narzędzie służące jedynie do porozumiewania się lub — mówiąc najogólniej —jako obszar, na którym odbywa się interpretacja świata. Zwolennicy tej drugiej koncepcji (będzie o nich mowa w niniejszym artykule) postrzegają różne aspekty poznawczej funkcji języka, który Jest kształtowany przez potrzebę opisywania świata (to stanowi przyczynę odmiennego rozczlonkowywania rzeczywistości przez różne języki). Każdy naród, w zależności od potrzeb, tworzy nazwy, które często nie występują w innych językach, a oddają specyfikę życia tego narodu (najczęściej przytaczanymi przez Językoznawców przykładami są: Język arabski, w którym istnieje kilkanaście nazw piasku, oraz język eskimoski, mający kilka nazw śniegu). Wiedza o sposobie ukształtowania rzeczywistości przez Język Jest pomocą w poznawaniu kultury jego użytkowników — umożliwia rozpoznawanie zjawisk przez język wyrażanych. Oprócz informacji o sposobie życia danego narodu, w języku zawarty jest Jego system aksjologiczny — sądy o świecie są bowiem przekazywane głównie za pomocą Języka. Z obserwacji tego faktu zrodził się w lingwistyce i filozofii nurt, opisujący język jako formę konceptualizacji świata. Jego rozwinięciem są badania poświęcone językowi Jako formie, w której zawarty jest obraz świata jego użytkowników.

Historia problemu sięga czasów Johanna Herdera. XVIII-wiecznego niemieckiego filozofa, uważanego za prekursora idei o aktywnej roli języka w postrzeganiu świata. Wysunął on tezę, że doświadczenie wielu pokoleń każdego narodu gromadzi się w języku i dzięki niemu jest przekazywane następnym generacjom. Język Jest, według Herdera, .skarbcem", ale i formą naszego myślenia: .(język] wyznacza granice i zarys całego ludzkiego poznania (Herder 1987: 160]. W wielu miejscach swoich prac wykazywał, że każdy Język w specyficzny sposób ujmuje .ducha" i kulturę swojego narodu: