DSC04613

122

DRUGI OKRES FILOZOFII STARnły^

wody nie mogą biec w nieskończoność, lecz muszą istnieć pieji rzeczy dał mu sposobność okazania ufności, jaką żywił wobec liii

dy ogólne, na jakie rozum przystaje, godne są całkowitego zauf^^

wodu, a przeto mogą spełniać funkcję pierwszych przesłanek. ||1

opierała się więc na prawdach bez dowodu (djteaa), byl_a u

dogmatyczną. Jej zaufanie do rozumu pozwalało budować _B poznania czyniło zbyteczną. Do systemu filozofii Arystotelesowskk3U •I chologia poznania, one spełniają w nim te zadania, które w innych syśtJl krytyce czy teorii poznania. ■

II. FILOZOFIA TEORETYCZNA. 1. Podział filozofii. Filozofii naówczas w najszerszym sensie jako „poznanie prawdy”, objęła w badan^^B sa zakres już tak wielki, że aktualna stała się sprawa jej podziału. Arystotd^H działu oddzieliwszy najpierw logikę jako dyscyplinę przygotowawam dzieliwszy filozofię na dwa wielkie działy: na teoretyczną i pJM Dychotomię tę uzasadniał zarówno tym, że rozum posiada dwojaką funkcjg^H j_cj i« nie zasad bytu i zasad działania), jak i tym, że możemy wieść dwojaki badawcze, (tioę ^/&ea)Q£nxóę, i życie czynne, fifoę 7iQaxnxóę).

W filozofii praktycznej wyróżniał dwa główne działy, etykę i P °Uw rym podporządkował dyscypliny podrzędne, jak retoryka, ekonomflfcl^J niekiedy wymieniał poetykę jako dział oddzielny). Filozofię zaś teoretyoj^p chotomicznie na fizykę, matematykę i pierwszą filozofię podziału był stopień abstrakcji, najmniejszy w fizyce, większy w maton^L ^ pojmował szeroko, gdyż oprócz arytmetyki i geometrii zaliczał tu szeicgml _u)-z tych dwóch czerpią swe zasady, jak muzyka, optyka, czyli perspekty^ŁB ^ i mechanika). Istnieje zaś jedna nauka, która dalej jeszcze niż matematylB^B ul trakcję. Ma ona za przedmiot byt jako taki (óv fi óv), rozwazasaiwt^P wszechne własności bytu, wszelkie szczegółowe jego ukształtowaniajj^ffl"” nym naukom. Tę najogólniejszą z nauk Arystoteles nazwał „pierwszą albo też wprost „filozofią” w ściślejszym tego słowa znaczeniu. Później prz^jT niej inna nazwa, ta mianowicie, która jest tytułem ArystotelesowskiegfldzieW fizyka”. Metafizyka była prawdziwym ośrodkiem filozofii ArystoteleBM decydowały o charakterze innych, bardziej specjalnych działów, jak naukw

o przyrodzie czy o duszy.

2. Substancja. Arystoteles żywił przekonanie, że bytem samoistnyjjM dle ukutego później łacińskiego terminu — „s u b s t a n c j ą” (ovgUĄ sąjcdyttfl “ rzeczy. Wprawdzie by, można rozważać w różny sposób: jako zespól** ze jako zespół jakości, kwantów lub stosunków różneoo rnH™. Ili

i "J    ^    ‘ud stosunków różnego rodzaiiŁ

„kategon^ (odxaryyogiq, otoczenie) jedna tylko ,_ML1 _t<)jest*i

tomiast jakości, kwanty i stosunki mona istnieć JL ^V , przypadłości” (crnuBeBnymn M w, . ..    . ^ ^{w Zwi}Ązku

zypadlości”    (ootftlhptóta, po łac. accidemL    ^{W ZWląztak}3 ■[

accwenlw, stąd tez nazy^JJcytil