DSC07519

Jeśli w badaniu okaże się, te uczniowie z „grupy obrazków” zapamiętali odpowiednio więcej elementów niż uczniowie z „grupy słownej” lub odwrotnie, to zmiennej niezależnej przypisze on miano przyczyny, a zmiennej zależnej miano skutku. W tym sensie można łączyć zmienną niezależną z przyczyną, a zmienną zależną ze skutkiem. Należy to jednak robić dopiero po wykonaniu badania¹.

Kto ma decydować, która zmienna będzie zmienną zależną, a która niezależną w danym badaniu? Wyobraźmy sobie dwie prace magisterskie z pedagogiki lub psychologii. Praca A ma tytuł: „Wpływ motywacji do uczenia się na osiągnięcia szkolne uczniów”. Praca B ma zaś tytuł: „Wpływ osiągnięć szkolnych uczniów na motywację do uczenia się”. Student piszący pracę A kierował się własnym doświadczeniem szkolnym. Pamiętał dobrze, że w szkole podstawowej miał bardzo dobre oceny i brał udział w olimpiadach wiedzy z kilku przedmiotów. Pamiętał też, że w tym czasie wraz ze starszą siostrą, która mu zawsze imponowała wiedzą, dużo czasu spędzał na czytaniu i rozmowach o problemach różnych nauk. Cierpiał przy tym na brak kolegów. Miał zatem sporą chęć do uczenia się. Gdy poszedł do liceum, siostra wyjechała na studia, stracił z nią kontakt, lecz zyskał wielu kolegów, którzy oddawali się różnym ekscy tującym zajęciom, lecz nie były to dziedziny naukowe. Przestał się uczyć, jego oceny pogorszyły się, lecz miał osiągnięcia w postaci opuszczonych lekcji oraz grze na perkusji. Gdy profesor zapytał go, o czym chciałby pisać pracę magisterską, wymyślił taki temat.

Przykład tego badania nie ujawnia wszystkich warunków, jakie powinien spełnić badacz, lecz tylko te, które są niezbędne dp zrozumienia definicji zmiennej niezależnej i zależnej.