DSC
54 resize

TEORIA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO ERIKA ERIKSONA

SPOSOBY ROZUMIENIA ZJAWISK KRYZYSOWYCH

Istnieją różne podejścia teoretyczne do zjawisk kryzysowych. We wszystkich ujęciach podkreśla się jednak zgodnie ze znaczeniem słownikowym, że chodzi tu o taki stan psychiki i sytuacji, który ma charakter przełomowy, rozstrzygający, zwrotny, w którym rozstrzyga się stan zdrowia człowieka, jakość jego relacji z otoczeniem oraz kierunek dalszego rozwoju.

RODZAJE KRYZYSÓW

• KRY SYS LOSOWY (SYTUACYJNY) - moment przełomowy, punkt zwrotny w życiu człowieka, spowodowany nagłymi, trudnymi do przewidzenia czynnikami. Jego skutki są często negatywne.

•    KRYZYS ROZWOJOWY (STRUKTURALNY)

Inne podejście do kryzysu proponuje psychologia rozwoju człowieka.

Jedną z najbardziej rozpowszechnionych koncepcji (ujmujących rozwój w aspekcie przezwyciężania okresów kryzysowych i rozwiązania kryzysu) jest koncepcja kryzysów psychospołecznych Erika Eriksona

•    Koncepcje psychoanalityczne zakładają, że człowiek może rozwijać się przez całe życie, jeśli potrafi aktywnie przezwyciężać kryzysy /czy przełomowe momenty/ swego rozwoju. Te przełomowe okresy charakteryzuje spiętrzenie zadań i trudności wymagających zwiększonego wysiłku i samoświadomości rozwijającej się jednostki.

•    Teoria Eriksona stanowi próbę określenia ram pojęciowych, w które można ująć rozwój na przestrzeni całego życia ludzkiego. Erikson zwracał uwagę na społeczne czynniki rozwoju. Opisał sekwencję stadiów w rozwoju psychospołecznym, którą uznał za uniwersalną i wspólna dla ludzi pochodzących z różnych kultur.

Erikson nie używa słowa kryzys dla oznaczenia grożącej katastrofy (kryzys losowy), ale rozumie go jako: PUNKT ZWROTNY, ROZSTRZYGAJĄCY OKRES, W KTÓRYM JEDNOSTKA CHARAKTERYZUJE SIE ZARÓWNO WZMOŻONYM POTENCJAŁEM ROZWOJOWYM, JAK I WZROSTEM

WRAŻLIWOŚCI NA USZKODZENIA. KRYZYS TEN JESTEŚMY W STANIE PRZEWIDZIEĆ I PRZYGOTOWAĆ SIĘ NA NIEGO, PONIEWAŻ JEST UDZIAŁEM ZNACZNEJ WIĘKSZOŚCI LUDZI.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PSYCHOANALITYCZNEJ TEORII ROZWOJU PSYCHOSPŁECZNEGO ERIKA ERIKSONA

•    Rozwój jednostki jest zdaniem Eriksona wyznaczony przez biologiczne czynniki popędowe oraz czynniki społeczne (interakcje społeczne w jakie jednostka wchodzi).

•    Tak pojmowany rozwój dokonuje się przez całe życie, gdyż zmieniają się zarówno warunki biologiczne jednostki, jak również rodzaj i charakter jej interakcji z innymi ludźmi.

•    Najważniejszy aspekt procesu rozwojowego to rozwój ego i jego zdolność do przezwyciężania serii kryzysów, przez które człowiek przechodzi w toku całego życia.

•    Erikson wyróżnił 8 stadiów w cyklu życia ludzkiego, z których trzy ostatnie odnoszą się do dorosłości.

•    Na poziomie każdego stadium jednostka staje w obliczu specyficznego kryzysu psychospołecznego lub konfliktu, który musi zostać rozwiązany, aby mogła ona osiągnąć wyższe stadium rozwojowe. W ujęciu tym konflikty są motorem rozwoju.

•    Podstawowym założeniem teorii Eriksona jest to, że sposób w jaki jednostka rozwiązuje dylematy rozwojowe na określonym poziomie wpływa na sposób rozwiązania dylematów rozwojowych na następnych poziomach. W rezultacie nasze doświadczenia z przeszłości wpływają na sposób rozwiązywania dylematów rozwojowych w teraźniejszości.

•    Opisując rozwój osobowości Erikson odwołuje się do zasady epigenezy. Zakłada ona, że wszystko to, co wzrasta, wzrasta zgodnie z podstawowym planem powstawania części, z których każda wykształca się w specyficznym dla siebie czasie i dominuje tak długo, dopóki nie powstaną pozostałe części, aby utworzyć funkcjonalną całość.