elementy kompozycji fotograficznej

pomija niekorzystne fragmenty obrazu. Fotograf szuka innego układu kompozycyjnego, skrótu, oświetlenia, czy nawet innej treści tematu. Jest to właściwa czynność komponowania w czasie tworzenia.

Fotograf artysta przystępując do pracy stawia sobie dwa zasadnicze pytania: „co fotografować" i „jak fotografować". Pierwsze z pytań dotyczy tematu, drugie — formy.

Forma i treść w fotografii są tak ściśle od siebie zależne, że czasami ; robią wrażenie jednego zjawisko, dwojako przez nas rozpatrywane Jest to jedna z charakterystycznych cech twórczości fotograficznej.

Artysta malarz, jeśli na szkicu projektuje np. ciemne niebo, podobne niebo namaluje na obrazie. Inaczej jest z fotografem. Wartość tonalna obrazu może np. w dużym stopniu ulec wielokrotnie przyciemni* lub rozjaśnieniu w czasie procesów technologicznych i twórczy* Wartość ta zależna jest od wielu czynników: materiału negatywowego i pozytywowego, filtru, czasu naświetlania I wywoływania, składu i temperatury płynów, wreszcie — od naszej woli, kierującej w dużych granicach tymi procesami.

Forma zastosowana w fotografii zmienia kształt tematu, zmienia czasami nawet jego istotny sens. Temat w czasie tworzenia wiąże się z formą i niejednokrotnie staje się formą.

W rezultacie dochodzimy do wniosku, że ogólne sformułowa „temat wiąz z formą tworzą treść artystyczną" jest w odniesieniu do fotografii artystycznej schematem warsztatowym, uproszczeniem. Zagadnienie to jest bardziej skomplikowane. Temat fotografowany i pro-ces technologiczny mają wielki wpływ na wynik ostateczny — obraz

fotograficzny. ^{Fakt ten} i^est przyczyną. że fotografia artystyczna nie przez wszystkich jest uważana za sztukę, ponieważ rzekomo fotografowanie jest czynnością automatyczną, zaś wynik ostateczny niezależny od woli fotografa. Stanowisko to nic wydaje się słuszne. Fotografia może być niekiedy sztuką w tej samej mierze, jak i malarstwo.

Wszelki widoczny ruch można podzielić na dwie kategorie: ruch prosty, ciągły, czyli ten, który dostrzegamy wówczas gdy trwa i tracimy z oczu, gdy trwa nadal, i ruch złożony, czyli ten. który w naszych oczach zaczyna się i kończy.

Wiele otaczających nas przedmiotów znajduje się w ruchu, oczywiście w ruchu względnym w stosunku do naszych oczu. Jeżeli nawet Jakiś przedmiot stoi w miejscu, my poruszamy się w stosunku do niego. Wrażenie bezruchu osiągamy z dużym trudem, np. siedząc nieruchomo, i wpatrując się spokojnie w nieruchomy przedmiot, bo już wodząc wzrokiem po przedmiotach nieruchomych, otrzymujemy wrażenie względnego ruchu tych przedmiotów.

Stąd wniosek: wzrokowe odczucie świata otaczającego nas jest ogólnikowe, nieostre, z wyjątkiem nielicznych szczegółów nieruchomych w stosunku do naszych oczu.

Większość zjawisk dochodzących do naszej świadomości za pomocą wzroku rozpoczyna swój ruch od bezruchu i na bezruchu go kończy.

Obserwując np. poruszającego się człowieka, dostrzegamy go przede wszystkim w momentach bezruchu, zwanych „pauzami". Pauzy te dzie-tny na początkowe i końcowe, choć pozornie to jedno i to samo, gdyż P«uza końcowa jakiegoś ruchu jest pauzą początkową następnego.

23