filo18

.ik samo musimy w gruncie rzeczy rrobić oraz własne myśli - cala reszta jesc jui sp:

r materią. Dane są nam tylko dechodzącs do nas bodźce ekulagą. '

Analiza idei prryczynawaścl

Najciekawszą częścią tej analizy pojąć była krytyka idei przyczynowoścl. Hunie słusznie zauważył, 15 io co wiemy na temat dochodzących do nas bodźców, to tylko one same I ich następstwo czasowe, .leśll np. bierzemy strzelbą I naciskamy cyngiel, to dochodzi do nas przez palec bodziec naciskania cyngla, a po chwili słyszymy huk I błysk wystrzału. Na tej podstawie tworzymy sobie Ideą, że naciśnięcie cyngla spowodowało wystrzał.

Może się jednak tak 2lożyć, że złośliwy służący wyjął nam nabój ze strzelby, stanął za nami I huknął w lhomencle, gdy my nacisnęliśmy cyngiel. Będziemy wtedy mieli dokładnie to samo wrątenle, że to my spowodowaliśmy wystrzał, mima że naprawdę będzie Inaczej.

A zatem, tal; naprawdę dane są nam tylko dwa bodźce następujące Jeden po drugim I nic więcej. Co gorsza, tak Jest praktycznie zawsze przy ustalaniu Jakichkolwiek związków prrycrynosYO-skutkowych. ' Mamy dwa często następujące pa sobie zdarzenia i nic więcej. Samego zyriązku między przyczyna I skutkiem "iv stanie wolnynr_DLe_inaniy szansy nigdy obserwować - jest to wlęcmllnniej nl więcej [ylkćTżlozona idea, której nie da się bezpośrednio -wywieść z idei prostych - a zatem trzeba ją przyjąć na wiarę, tak samo jak wszystkie inne lego rodzaju idee.

Krytyka Idei przyczyncwoścl 1 wykazanie, że nie ma ona bezpośredniego odzwierciedlenia w faktach eksperymentalnych, była piery/srym w historii przykładem dogłębnej krytyki tzik i pozoru oczywistego pojęcia I tego rodzaju podejście krytyczne było następnie kontynuowane przez Innych filozofów: krytycyslów, od immanuela Kanta przez pozytywistów logicznych po wspójczesnych krytycystóvc

Model filozofii Oświecenia francuskiego:

■\Filozofia traktowana była Jako nauka popularna;}nle wyrażała się w traktatach, ery systemach, leci w. esejach, pamfletach, listach filozofujących. Uprawiani Ją nie tyle na uniwersytetach, co w salonach.

.- Zamiast oryginalności, akcentowało zaangażowanie w cele społeczne, polityone ltd./Filozo(iu stawała slą Ideologią, miała służyć poprawie świata.)

•    Współcześnie dostrzega się dużą różnorodność koncepcji filozofii Oświecenia; zaś to, co łącz.^- je

widzi slą:    j . .    •: ę;‘    .    • • ;

1.    W patosie negatywnym - krytyka przesądów, zabobonów, despotyzmu, nierówności.

2.    W poczuciu misji - ówcześni filozofowie przypisywali sobie misję oświecenia ludzkich umysłów, prawo I obowiązek krytyki w Imię Rozumu, poczucie solidarności.

Vyiaściwośd filozofii Oświecenia: •

-    raczej krytyka, niż konstrukcja,

-    raczej antmpologla, niż kosmologia,

-    specjalizacją, a nie uniwersalne problemy,

-    minimallzm:poznawczy, tzn. ograniczanie się z reguły do badania zjawisk, a nie do Istoty wszechrzeczy,

-    koncentrowanie się na kwestiach historii poznania I moralistyki,

•- łączenie się emplryzmu z racjonalizmem (na ogól źródłem wiedzy było doświadczenie, ale ron in byl kryterium wiedzy),    ...

-    skłonność ku koncepcji postępu, odnoszona do ludzkiego rozumu 1 Innych sfer,

Podstawą konstrukcji Oświecenia było założenie koherencji Rozumu I Matmy - to co naturalne Jest rozumne. Są to najważniejsze kategorie ; Inne kategorie ujmowane byty w .horyzoncie Rozumu I    .

Wydaje się Jednak, że konstrukcja ta była wewnętrznie sprzeczna, albo pęknięta:

-    Jeśli rozum byłby po prostu przedłużeniem I w{t\vorem przyrody, to dynamika myśli nie mógla! y.slę.

wznosić ponad mechanikę popędów 1 Instynktów walki o przetrwanie I należałoby uznać Irroejon .lność" myśli. . " j    .

•    jeśli Naturę maiły charakteryzować; rozumność, harmonia, doskonalenie się, opiekuńczość, celowość

Itp. bogopodobne wartości, to natura przestawała byś pizyrodą, a była tylko ztnistyfikowarią • metamorfozą bytu nadludzkiego..    •    ---------

-    czyli albo Rozum nie Jest rozumem, albo Natura nie Jest naturą.    _{_}____

Podstawy konstrukcji filozofii ośv/lecenlowych pierwsi podważyli:    . .. .    -_:

1. J J. Rousseau - pokazał konflikt między cywilizacją 1 ppstepem, a natura.